در مسیر پاریس
کریس فیلد، اقلیمشناس و رییس کارگروه دوم کمیته بینالدولی تغییرات اقلیم ملل متحد:
زمین را گرم کردهایم و چارهای جز سر کردن با عوارض آن نداریم
نشست جهانی تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد از ۳۰ نوامبر تا ۱۱ دسامبر سال جاری (تا کمتر از یک ماه دیگر) در شهر پاریس برگزار خواهد شد. بعد از مدتهای طولانی امیدهای زیادی به این اجلاس بسته شده است تا حداقل چارچوبی از همکاریهای و تعهدات بینالمللی را معرفی کند.
اگر در سالهای گذشته اجلاس تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد که با محوریت کمیته بینالدولی تغییرات اقلیم IPCC برگزار میشد نتوانست انتظارات را برآورده کند اما برآوردهای اولیه نشان میدهد که شاید بتوان امیدهای بیشتری به اجلاس امسال داشت.
پایان دوره ریاست جمهوری باراک اوباما که او را بینیاز به حمایت لابیهای انرژی برای انتخابات و درنتیجه تواناتر در اتخاذ تصمیمهای مهمتر در زمینه تغییرات اقلیم میکند، قرارداد دوطرفه آمریکا و چین درباره کاهش آلایندهها، شکست سنگین محافظهکاران در کانادا که یکی از کشورهای اصلی در ایجاد مانع بر سر سیاستها و پیمانهای بینالمللی در زمینه کاهش تولید گازهای گلخانهای بود و به قدرت رسیدن حزب لیبرال با ایدههای زیستمحیطی بهروزتر در کنار آشکار شدن برخی از عوارض و رویدادهای اقلیمی که ناشی از تغییرات اقلیم است و از طرفی انتظار عمومی از به نتیجه رسیدن توافقی در این زمینه همه و همه امیدها به اجلاس پاریس را بیشتر میکند.
در این مسیر نکتهای که مهم است افزایش آگاهی عمومی از ماهیت تغییرات اقلیم و تأثیرات آن است و در این بحث کمیته بینالدولی تغییرات اقلیم سازمان ملل یکی از مهمترین و معتبرترین نهادهای علمی در جهان به شمار میرود که دیدگاههای آن میتواند سنگ بنایی مناسب برای شکل دادن به بحثها در این زمینه باشد.
به همین واسطه دانستنیها گفتگویی با دکتر کریستوفر فیلد را ترتیب داد تا درباره تغییرات اقلیم، تأثیرات آن و نقش IPCC گفتگو کند.
دکتر کریستوفر فیلد دانشمند آمریکایی است که از او بیش از ۲۰۰ مقاله علمی درزمینه تغییرات اقلیم منتشر شده است. او تمرکز تحقیقاتش در این حوزه را به بررسی تأثیرات تغییرات اقلیم از خُردترین ساختارهای تا تأثیرات جهانی معطوف کرده است. دکتر فیلد که بنیانگذار دپارتمان اکولوژی جهانی در موسسه کارنگی است دکترای خود را در سال ۱۹۸۱ از دانشگاه استنفورد گرفته و استاد این دانشگاه است. او همچنین یکی از نویسندههای اصلی چهارمین گزارش کمیته بینالدولی تغییرات اقلیم بود و در کنار تحقیقات آکادمیک خود تلاش زیادی برای ترویج مفهوم تغییرات اقلیم انجام داده است. او از سال ۲۰۰۸ مدیر کارگروه دوم کمیته بینالدولی تغییرات اقلیم ملل متحد یا بهاختصار IPCC WGII است که بهطور خاص بر روی آسیبپذیری، خطرها و سازگاری تغییرات اقلیم است. در سال ۲۰۱۵ و بعدازآنکه اجندرا پاچوری رییس IPCC به دلیل اتهاماتی که به او در هندوستان و در موضوع مسائل اخلاق شخصی به او وارد شده بود از سمت خود استعفا داد، وزارت خارجه آمریکا کریستوفر فیلد را نامزد ریاست IPCC کرد رقابتی که درنهایت فیلد و دیگر نامزدهای ریاست آن را به هوسینگ لی از کره جنوبی واگذار کردند.
در انجام این گفتگوی اختصاصی دکتر کاترینا ماخ نیز همکاری مؤثری انجام داد و در ادامه میتوانید متن این گفتگو را مطالعه کنید. توضیح این نکته ضروری است که این مصاحبه پیش از تعیین ریاست جدید و زمانی انجام شد که دکتر فیلد یکی از نامزدهای ریاست IPCC بود.
دانستنیها: من در سالهای اخیر این فرصت را داشتم که با بسیاری از مردم عادی، چه در ایران و چه در کانادا درباره گرمایش زمین صحبت کنم. شاید شگفتانگیز باشد، اما عمده مردم اولین تصویری که با شنیدن این کلمه و صحبت از تأثیرات تغییرات اقلیم به ذهنشان میرسد تصویر خرس قطبی سرگردان بر یک قطعه یخ شناور است و البته ما اصلا در ایران نمونهای از این خرسها را نداریم. متأسفانه خرسهای قطبی تنها قربانیان گرمایش زمین نیستند برای ما توضیح بدهید وقتی درباره اثرات تغییرات اقلیم صحبت میکنیم، دقیقاً درباره چه حرف میزنیم و چه موضوعاتی را باید بهعنوان نتیجه این رویداد در نظر بگیریم؟
کریس فیلد: یکی از دلایلی که انجام یک گفتگوی ساده درباره تغییرات اقلیم را به کار دشوار بدل میکند این است تغییرات اقلیم باعث میشود تا خطراتی که پدیدههای مختلف بروز میدهند بهطور اساسی تغییر کند و از سویی در بازه بسیار وسیعی از رویدادها ظهور پیدا میکند. درنتیجه این روند تغییرات اقلیم بسیاری از پدیدههای خطرزا خود را به شکل حداکثری بروز داده و تشدید میشوند. برای مثال امواج گرمایی، بارانهای شدید، توفانهایی با امواج خروشان، خشکسالی و آتشسوزیهای طبیعی بهواسطه این پدیده بروز شدیدتری پیدا میکنند. گروه دیگری از آثار این پدیده به مساله تغییر سطح آب دریاها باز میگردد. بخشی دیگر به میزان منابع در دسترس آب شیرین و تازه قابلنوشیدن مرتبط است. همچنین بسیاری از تأثیرات جدی تغییرات اقلیم شامل بخشهایی میشود که به واکنش متقابل میان حوزههای مختلف مربوط است. برای مثال مسائلی که درباره رابطه حوزه آب و انرژی ایجاد میکند یا رابطه استفاده از خشکی و آب یا میزان تولید مفید نیروی کار و سلامت انسانها.
تغییرات اقلیم خطرات و ریسکهای بسیاری از رفتارهای ما و طبیعت را افزایش میدهد. وقتی از آماده بودن در برابر تأثیرات تغییرات اقلیم حرف میزنیم باید توجه داشته باشیم که این آماده بودن به این معنی است که همزمان هم درک کاملی از بازه وسیعی از خطرهای احتمالی را بشناسیم و درعینحال بازه کامل و وسیعی از راهکارها را برای مقابله با آنها آمادگی داشته باشیم که بتوانیم در صورت نیاز آنها را بهکارگیریم.
دانستنیها: ما این روزها شاهد وقوع بسیاری از رویدادهای اقلیمی در جهان هستیم که بسیاری از آنها برای اولین بار در طی چندین نسل یا در طول تاریخ ثبتشده رویدادهاند و اتفاق میافتند. یخچالهای باستانی کوهستانها کوچک شده، رودخانه و دریاچههای زیادی – نظیر دریاچه ارومیه در ایران – در حال خشک شدن هستند و همچنین شاهد پدیدههای بیسابقه و قدرتمند و حداکثری آب و هوایی هستیم. بر مبنای دانستههای علمی امروز چقدر از این رویدادها را میتوانیم بهطور مستقیم به گرمایش زمین ربط دهیم؟
کریس فیلد: جامعه علمی در سالهای اخیر پیشرفتهای زیادی داشته است تا بتواند به این پرسش پاسخ دهد که آیا یک رویداد مشخص بهطور مستقیم به تغییرات اقلیم وابسته نتیجه مستقیم آن هست یا نه؟ ما امروز مثالهای زیادی را در اختیار داریم که میتوانیم با اعتماد و اطمینان در مورد آنها اظهارنظر کرده و بگوییم که تغییرات اقلیم در بروز آن اثر مشاهدهشده نقش داشته است و این مثالها موارد زیادی را شامل میشود. از تغییرات ابعاد یخچالها و جریانهای رودخانهای گرفته تا آتشسوزیهای بزرگ و همچنین برخی از مسائل مربوط به حیوانات و همچنین تأثیر بر رشد محصولات کشاورزی گرفته تا مرگومیر ناشی از امواج گرمایی. واقعیت این است که ما امروز به نقطهای رسیدیم که شاهد رخ دادن تأثیرات ناشی از تغییرات اقلیم هستیم و این تأثیراتی است که مردم را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است.
دانستنیها: تغییرات اقلیم کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه را همزمان تحت تأثیر قرار میدهد اما شاید مقیاس این تأثیرات متفاوت باشد. چه تفاوتهایی میان این کشورها ازنظر مواجهه با تأثیرات تغییرات اقلیم وجود دارد؟
کریس فیلد: میزان خطری که در مواجه شدن با آثار تغییرات اقلیم وجود دارد وابسته به پارامترهایی متفاوتی است. سه پارامتر مهم دراینبین که در کنار هم میزان خطر را مشخص میکنند را میتوان به این شکل فهرست کرد: خطر (به معنی خطر وقوع رویدادی فیزیکی مانند یک بارندگی سیلآسا)، میزان آسیبپذیر بودن (عدم آمادگی در برابر رویداد) و در معرض بودن (تعداد افراد یا سایر مواردی که در مسیر خطر قرار دارند) هر یک از این سه عامل میتواند در میان کشورهای درحالتوسعه و توسعهیافته متفاوت باشد.
خطرات فیزیکی چندان به این بستگی ندارند که آیا یک کشور درحالتوسعه است و یا توسعهیافته اما تفاوتهای جدی و مهم منطقهای درباره نوع خطری که با آن مواجه میشویم وجود دارد. برای مثال، خطر طولانی شدن دورههای خشکسالی در نواحی خشکی که در شمال و جنوب نواحی بارانی استوایی وجود دارد تأثیر بیشتری بر جای خواهد گذاشت. خطرات ناشی مربوط به امنیت آب در صورت از دست دادن یخچالهای طبیعی در آسیا اهمیت فوقالعادهای برای این منطقه دارد و هاریکن ها بهطور خاص برای نواحی کارائیب و اقیانوس هند مهم و دربردارنده خطر بیشتر هستند.
آسیبپذیری نیز گسترده و همهگیر است اما بهطور عمومی زمانی که مردم منابع کمتری برای مقابله با خطر را در اختیار داشته باشند، چالشبرانگیزتر میشود. فقر، عدم برابری و ساختارهای ضعیف، همه باعث میشوند تا پاسخ دادن به مساله آسیبپذیری دشوارتر شود؛ اما ما درعینحال شاهد این هستیم که این آسیبپذیری مؤلفههای متفاوتی در جوامع متفاوت دارد و نواحی ثروتمند و فقیر به گونه متفاوتی تأثیر میپذیرند. در نواحی ثروتمند، عمده نمود و حاصل مساله آسیبپذیری در قالب خسارتهای مالی است. در نواحی فقیر، احتمال بسیار بالاتری وجود دارد که این مؤلفه منتج به از دست جان انسانها و واردکردن مردم به دورهای طولانی از فقر باشد.
پارامتر در معرض بودن نیز در کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه متفاوت است. کشورهای توسعهیافته ممکن است زیرساختهای گرانقیمت بندری را در نواحی ساحلی داشته باشند که در معرض امواج خروشان توفان قرار دارد یا خانههای گرانقیمتی در نواحی حاشیه جنگلها که آتشسوزیهای طبیعی رخ میدهد، اما در کشورهای فقیر عمدتا در نواحی که ممکن است سیل رخ دهد یا آتشسوزی یا خشکسالی، هزاران نفر از مردم زندگی میکنند و آنجا زیستگاه اصلی و خانه این مردم است.
بهطور عمومی مردم چه در کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه، با خطرات مواجه هستند و هیچکدام از آنها بهاندازهای که باید و لازم است آماده مواجهه و مقابله با این خطرات نیستند. مردم در همهجا، میتوانند از کاهش روند تغییرات اقلیم که در حال رخ دادن است و همچنین از افزایش تمهیدات و آمادگی خود در مقابله با آن سود ببرند. چیزی که میان کشورهای درحالتوسعه و توسعهیافته تفاوت جدی ایجاد میکند، میزان کمکی است که آن ملت، جامعه و افراد آن پس از مواجهه با آن خطر احتیاج خواهند داشت.
دانستنیها: گاهی گفته میشود که ابعاد تغییرات اقلیم و عوارض ناشی از آن، چنان عظیم و بزرگ است که ما کاری برای مواجهه با آن نمیتوانیم انجام دهیم. آیا اگر همه اراده سیاسی و اقتصادی لازم گرد آید، فکر میکنید که هنوز زمان کافی برای انجام کاری مؤثر در زمینه تغییرات اقلیم وجود دارد؟
کریس فیلد: بله. هنوز زمان برای ایجاد تغییری واقعی وجود دارد. اقلیم هماکنون هم تغییر یافته است و این تغییر بهواسطه فعالیتهای انسانی و تأثیر عملکرد انسان بوده است و ما همین امروز هم شاهد اثرات ناشی از آن هستیم؛ اما سطح و میزان تأثیرات و خطرات ناشی از این تغییرات و خطرهای بنیادی و غیرقابلپذیرشی که رخ میدهد بهطور چشمگیری با میزان گرمایشی که رخ میدهد وابستگی دارد. کاملا روشن است که ما در آینده شاهد افزایش گرمایش زمین خواهیم بود؛ اما درعینحال به همان اندازه شفاف و روشن است که چشم اندازهای مدیریت خطر بهواسطه تطبیقپذیری، وابسته به مقدار تغییراتی است که رخ میدهد. تأخیر در اقدام درباره تغییرات اقلیم، راهحلها را گرانتر و دشوارتر میکند و نتیجه آن افزایش تأثیرات و رنجهای ناشی از آن است.
دانستنیها: فکر میکنید چقدر زمان داریم تا به نقطه بدون بازگشت برسیم؟
– تغییرات اقلیم موضوعی است که ما میتوانیم با آن مواجه شویم و آن را حل کنیم اما واقعیت این است که نمیتوانیم جلوی گرمایش را بگیریم. ما تا همینالان هم سیاره را گرم کردهایم و چارهای نداریم جزاینکه با نتایج و پی آمدهای آن کنار بیاییم و با آنها زندگی کنیم. گرمایش بیشتری در دهههای پیش رو و در انتظار ما است و این مستقل از این است که چقدر حاضر به انجام اقدامات جاهطلبانه برای حل مشکل داشته باشیم یا چقدر حاضر به سرمایهگذاری در این مسیر و چقدر آمادگی در پذیرش و سازگاری داشته باشیم. ما باید با این شرایط زندگی کنیم؛ اما کاری که میتوانیم انجام دهیم محدود کردن میزان گرمایش در سطحی است که سرمایهگذاریهای جدی و اساسی و همچنین هماهنگیها و سازگاریهایی که انجام میدهیم بتواند به ما در مهار و مدیریت تأثیرات آن کمک کند. از بسیاری از جهات، چالش گرمایش جهانی یکی از جنبهها و رویههای چالش توسعه است. ما جهانی را میخواهیم که در آن از یکسو طبیعت حفاظت شود و از سوی دیگر مردم هم بتوانند فرصت برخورداری از استاندارد مناسب سلامتی و معاش را داشته باشند تغییرات اقلیم اهداف یا آرمانهای مردم را تغییر نداده است بلکه فرصت و نیازی را به وجود آورده است که توسعه را به مسیری دیر تغییر جهت دهند. مسیری که در آن کربن کمتری آزاد شود. این راه و مسیر کمکربن بازهم تأثیراتی را بر تغییرات اقلیم خواهد گذاشت اما درعینحال فرصتهای بسیاری را تولید میکند که برمبنای آن میتوان اقتصادهای قدرتمند و جوامع بانشاط و چالاکی را به وجود آورد.
دانستنیها: یکی از تأثیرات و پدیدههای ناشی از تغییرات اقلیم اثرات سیاسی و اجتماعی این رویداد است چند سال پیش مطالعهای منتشر شد که بیان میکرد که گرمایش زمین و تغییرات اقلیم یکی از عوامل مؤثر در وقوع جنبشهای بهار عربی بوده است. چقدر چنین تأثیراتی میتواند جدی باشد و در آینده توسعه پیدا کند؟
کریس فیلد: تغییر در جهان طبیعی باعث تغییر جدی در زمینههای مختلف برای همه ما میشود. ما به آب و غذا وابستهایم. بسیاری از ما بیرون از خانه کار میکنیم. خانههای ما و کار و پیشه ما در برابر رویدادهای چون توفان و آتش و خشکسالی آسیبپذیر و حساس است. تغییرات اقلیم خطرات این رویدادها را تغییر میدهد و میتواند فشارهایی را بر تار و پو اقتصاد و اجتماع وارد کند. مدارکی که درباره تأثیر مستقیم و نقش اقلیم بر روندهای اجتماعی و مواردی مانند مهاجرت و درگیریها و نزاعهای اجتماعی داریم محدود است. باوجوداین اما باید نسبت بهاحتمال وجود ارتباط میان فشارهای زیستمحیطی و فشارهای اجتماعی آگاه باشیم. اینکه آیا تغییرات اقلیم نقشی مستقیم در رویدادهایی مانند بهار عربی ایفا کرده است را نمیتوانیم با قطعیت اعلام کنیم اما امکان آن وجود دارد. زمانی که به موضوع تغییرات اقلیم فکر میکنیم باید نسبت به تأثیرات غیرمستقیم آن نیز و امکان ارتباطهای آنها نیز بیندیشیم و آگاه باشیم.
دانستنیها: بااینوجود به نظر میآید یکی از پیامدهای گریزناپذیر گرمایش زمین و تغییرات اقلیم امواج بزرگ مهاجرت باشد. این روزها مردم با دیدن تصاویر پناه جویان سوری در اروپا شوکه هستند و این شاید یادآور آسیبپذیری باشد که ما در صورت بروز چنان پیامدی به آن مواجه خواهیم شد. آیا دیدگاهی درباره چگونگی وقوع چنان مهاجرتهایی و تقریبی درباره بزرگی آن وجود دارد؟
کریس فیلد: این سوال فوقالعاده مهمی است که پاسخ دادن به آن بسیار مشکل است. هر مهاجرت بزرگی احتمالا به دلیل عوامل متعددی شکل میگیرد. پارامترهای مختلفی در کنار هم باعث به وجود آمدن موج مهاجرت میشود. مواردی نظیر ناآرامیهای سیاسی و هراس ناشی از خشونت در اثر محدودیت منابع آب و غذا تقویت و تشدید میشود. مثالهای اندکی وجود دارد که کمبود منابع باعث شده باشد تا جوامع احساس کنند که نیاز به همکاری با یکدیگر بهگونهای سازنده دارند؛ اما در عوض مثالهای زیادی وجود دارد که چنین رویدادی باعث شده تا میزان خطر و تهدید و ناآرامی چندین برابر شود. بحران کنونی آوارگان و پناه جویان، نشان میدهد که چقدر ضروری است که برای مواجهه با تعداد بالایی از مهاجران و آوارگان آماده باشیم. واکنشها و پاسخهای هوشمندانه به تغییرات اقلیم حتما باید دربردارنده آمادگیهای لازم برای مدیریت بحران پناه جویان ناشی از آن باشد اما درعینحال باید توجه فوقالعادهای را به حل مشکل قبل از وقوع آن داشته باشیم یعنی در نظر گرفتن عواملی که در بروز چنان موجی از مهاجرت نقش مهم بازی خواهند کرد مواردی مانند نابرابری در دسترسی به منابع و تواناییهای ضعیف در پاسخ به بحرانها در مناطق مستعد و آماده بحران. اینها باید بخشی از استراتژیِ در مقابله با مواجهه با بحران مهاجرت ناشی از تغییرات اقلیم باشد.
دانستنیها: یکی از موانع اصلی در اتخاذ تصمیم و عملکردی جدی برای محدود کردن تولید گازهای گلخانهای مسائل اقتصادی است که در این زمینه وجود دارد. بسیاری از سیاستمداران و اقتصاددانها پیشنهاد میکنند ما باید به تعادلی میان هزینههای اقتصادی مقابله با گرمایش زمین و رشد اقتصادی برسیم. آیا شما با چنین چشماندازی موافق هستید؟
کریس فیلد: بله. من موافقم که ما باید تعادلی میان مبارزه با تغییرات اقلیم و حفظ و ایجاد توسعه پایدار فراگیر برقرار کنیم. این تمایل و نیت بهطور مشخص در بخش دوم چارچوب کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد مورد تأکید قرار گرفته است. مسیری که باید برای تحقق این ایده طی کنیم، تشویق و حمایت از ظهور و رشد صنایع بزرگ و جدیدی است که از منابع انرژی غیر آلاینده و بدون نشر گازهای گلخانهای حمایت میکنند، بر بهینهسازی انرژی تأکید دارند و با تغییرات اقلیم سازگارند. سرمایهگذاری در این عرصهها این توان بالقوه و پتانسیل را دارد که رشد اقتصادی را تضمین کند درحالیکه محافظت ویژه و مهمی را در مقابل اثرات گرمایش زمین به انجام رساند و در برابر توسعه آن نقش ایفا کند.
سرعت پیشرفت ما بهسوی ظهور و توسعه چنین صنایعی بهسرعت پیشرفت ما در تحقیق و توسعه و انتقال و تغییر فناوری بستگی دارد. چنین روندهایی همچنین با پذیرش و قبول قیمتگذاری مناسب بر نشر کربن تسریع خواهد شد.
دانستنیها: سال پشت سال، کسانی که درباره آینده زمین و تغییرات اقلیم نگرانی دارند با دلهره و بیم و امید به کنفرانسهای سالانه سازمان ملل در زمینه تغییرات اقلیم چشم میدوزند؛ اما زمانی که نوبت به اتخاذ تصمیمهای سخت از سوی سیاستمداران در این جلسات میرسد، ما درنهایت شاهد نطقهای آتشین آنها هستیم که بدون هیچ برنامه و تصمیم اجرایی ایراد میشود و ما باید به کنفرانس بعدی در سال بعد امیدوار باقی بمانیم این بیعملیها از کجا نشأت میگیرد؟
کریس فیلد: واقعیت این است که پیشرفتهای گذشته در زمینه تغییرات اقلیم، قطعا روندی آمیخته و همراه با پستیوبلندی بوده است. ما شاهد رشد سریع در حوزه انرژیهای تجدید پذیر و بهینهسازی انرژی بودهایم اما این رشد بهاندازه کافی سریع نبوده است که بتواند روند آزاد شدن دیاکسید کربن در جو را کاهش دهد. بهطور اصولی میزان انتشار گازهای گلخانهای در کشورهای ثروتمند با سرعت کافی کاهش نیافته است و میزان انتشار این گازها در کشورهای درحالتوسعه با نرخ و سرعتی هشداردهنده در حال افزایش بوده است. حل این مساله نیازمند دو موضوع است؛ اول اینکه کاری کنیم که تولید انرژی از منابع غیر آلاینده ازنظر اقتصادی به گزینه و انتخابی طبیعی مقرونبهصرفه و ضروری بدل شود؛ اما نمیتوانیم رابطه میان رشد اقتصادی و انتشار دیاکسید کربن را یکباره بشکنیم و بر هم بزنیم مگر اینکه به راهی دست پیدا کنیم که امکان رشد اقتصادی بر اساس منابع دیگر را تضمین کند. برخی از کارهایی که میتوان انجام داد تا هزینههای انرژیهای غیر آلاینده کاهش پیدا کند تحقیق و توسعه، انتقال فناوری و قیمتگذاری روی کربن است. قیمت گذاشتن روی انتشار دیاکسید کربن اقدامی حیاتی در کمک به متعادل و منصفانه کردن رقابت در میان انرژیهای آلاینده و انرژیهای پاک است. دومین اقدامی که برای حل این مساله لازم است انجام شود، پیشرفت درزمینه مساله انصاف و مفهوم عدالت در این مبارزه است. کشورهای درحالتوسعه برخی اوقات احساس میکنند باید آنها اجازه داشته باشند تا از چالشهای مربوط به کاهش گازهای گلخانهای و کاهش آنها معاف شوند چراکه مردم آنها هنوز با فقر دست و پنجه نرم میکنند. از سوی دیگر کشورهای ثروتمند اغلب استدلال میکنند در فرآیند کاهش بیشتر انتشار گازهای گلخانهای کشورهای درحالتوسعه با انتشار بالای این گازها باید نقش پررنگی بازی کنند. واقعیت این است که هیچ جواب درست و غلطی در مورد این پرسش عدالت در این زمینه وجود ندارد. بهجای آن چیزی که ما به آن نیاز داریم این است که باهم کار کنیم تا بتوانیم راهی را پیدا کنیم که برای همه ما کارآمد باشد.
انتظار من این است که در آینده شاهد این باشیم که بیشتر و بیشتر کشورهای جهان و جوامع بهطور مستقل به اقدامهایی درزمینه تغییرات اقلیم دست بزنند که فراتر از الزامات سازمان ملل و یا سایر سازمانهای جهانی است. با پایین آمدن هزینه انرژیهای غیر آلاینده و با افزایش فرصتهای سرمایهگذاری در توسعه و ارتقای استفاده بهینه از انرژی گروههای بیشتر و بیشتری مسیر توسعه بر مبنای انتشار کربن پایینتر را انتخاب خواهند کرد.
درنهایت من فکر میکنم بهطور فزایندهای شانس بالایی وجود دارد که ملتها و جوامع تصمیم بگیرند تا بهطور یکجانبه درباره مساله انصاف و اعتدال و پاسخ دادن به آن اقدام کنند. زمانی که یک نفر یا یک جامعه تصمیم بگیرد که تولید گازهای گلخانهای خود را به این دلیل کاهش دهد که این کاهش کار درستی است، آن زمان است که ما شروع به ساختن رابطهای میان کاهش انتشار و تثبیت موقعیت خود بهعنوان ملتی پیشتاز و رهبر در این مبارزه میکنیم. این همان مقصدی است که باید به آن برسیم.
دانستنیها: در چند ماه گذشته باراک اوباما رییسجمهور ایالاتمتحده، اقدامات بیسابقهای را در زمینه تغییرات اقلیم انجام داده است که ازجمله آنها میتوان به نخستین سفر او به آلاسکا اشاره کرد نقش امریکا در این زمینه و تأثیری که میتواند در گردآوردن کشورها حول این موضوع داشته باشد بسیار مهم است؛ اما در همین زمان نیویورکتایمز گزارش داده است که دولت اوباما درنهایت اجازه حفاری در منطقه قطبی را به شرکت شل واگذار کرده است. فکر میکنید علت چنین رفتاری با ظاهر دوگانه چیست؟
کریس فیلد: ایالاتمتحده در دوران رهبری باراک اوباما گامهایی واقعی در مورد مساله تغییرات اقلیم برداشته است. هنوز البته کارهای بسیاری است که باید انجام شود؛ اما روند پیشرفت در حال شتاب گرفتن است. برداشت من این است که کشورها در اطراف جهان متوجه این تغییر شدهاند و این روند در ایالاتمتحده باعث تشویق سایر کشورها برای افزایش جاهطلبی و تمایل آنها برای ایفای نقش در این زمینه شده است.
دنیا باید در مسیری بهسوی حذف تدریجی سوختهای فسیلی و بدون ذخیرهسازی و جذب کربن حرکت کند؛ اما واقعیت این است که ما بابا همه تمهیدات و در بهترین شکل ممکن، بازهم برای مدتی در آینده نیازمند سوختهای فسیلی خواهیم بود. چالش اصلی در اینجا این است نقشه راهی را بهسوی حذف کامل این سوختها در آینده ترسیم کنیم. از یکسو، ما میخواهیم مطمئن باشیم که کشفیات جدید سازوکارهایی را به وجود نیاورد که بر مبنای آنها ما وابستگی طولانیمدت خود به سوختهای فسیلی ادامه دهیم و وابستهتر شویم و در این فضا باقی بمانیم و از سوی دیگر هم میخواهیم مطمئن شویم که در دورانی که هنوز به این سوختها نیاز داریم منابع و ذخیره ما به پایان نمیرسد. بهترین مسیر پیش روی ما مسیری است که کاهش ثابت و منظم و تدریجی ولی با نرخ سریعی در دور شدن از منابع انرژی فسیلی را در پیش بگیریم. بهترین خروجی برای اقلیم توسعه در فناوری و سیاستهایی است که نرخ پیشرفت در زمینه دور شدن از سوختهای فسیلی را تسریع میکند.
دانستنیها: آیا فکر نمیکنید این امکان وجود داشته باشد که سازمان ملل نقشی جدیتر در مورد این مساله ایفا کند؟
کریس فیلد: سازمان ملل مجمعی جهانی و بسیار مهم و حیاتی برای پاسخ دادن به بسیاری از مسائل جهانی است. این سازمان فضایی را ایجاد میکند که ملتها باهم درباره مسائل پیش روی خود صحبت کرده و سعی در حل آنها کنند. مسائلی که بازه وسیعی از موضوعات از حوزههای نظامی گرفته تا اقتصادی و محیط زیستی را شامل میشود. بسیاری از مسائلی که بهطور سنتی مورد توجه سازمان ملل قرار دارد مانند مساله پناهجوها، سلامت جهانی، امنیت غذایی و بیماریها احتمالا با تغییرات اقلیم وابستگی دارد. فرصتهای بیشتری روزبهروز به وجود میآید که بر مبنای آنها میتوان آگاهی و توجه نسبت به تغییرات اقلیم و مسائلی که پیامد آن است را افزایش داده و بررسی راهحلهای مربوط به آنها را بیشتر و بیشتر وارد اهداف و برنامه کاری آژانسهای سازمان ملل متحد کنیم که با این مسائل درگیری مستقیم دارند؛ اما درعینحال این موضوع هم نکته مهمی است که به یاد داشته باشیم و در نظر بگیریم که ملتها، جوامع و افراد لازم نیست که برای اقدام در این زمینه منتظر سازمان ملل متحد شوند تا این سازمان راهکاری را ارائه دهد. راهحلها میتواند از سطوح مختلفی منشأ بگیرد. بسیاری از بهترین فرصتها نیازی به هماهنگیهای بینالمللی ندارند. من واقعا اعتقاد دارم که باید هر راه و هر مسیری که ما را به پرورش و توسعه راهحلهایی میرساند که میتواند ما را در حل بحران تغییرات اقلیم کمک کند، بگذاریم.
دانستنیها: آیا فکر میکنید مردم بهصورت فردی میتوانند وارد مبارزه با آثار تغییرات اقلیم و کاهش روند آن شوند؟ آیا انتخابهای فردی ما میتواند تأثیری در رویدادی چنین عظیم و جهانی داشته باشد؟
کریس فیلد: بله. هر یک از ما قطعا میتوانیم تغییری ایجاد کنیم. من به سه حوزه و طبقهبندی در زمینه فعالیتها یا اقدامات موثر فردی میتوانم فکر کنم. این طبقهبندیها شامل سبک زندگی، سبک رای دادن و سبک سرمایهگذاری است. مساله سبک زندگی دربردارنده انتخابهای ما در مورد مواد و روندهای مصرفی است. انتخاب درست درباره ماشینی که میخواهیم با آن رانندگی کنیم، رژیم غذایی که استفاده میکنیم، مسافرتهایی که میرویم تعیینکننده است. اگر تقاضای مصرفکننده برای محصولات دارای انرژی بهینه و دوستدار محیطزیست افزایش یابد میتواند به نیرویی موثر و تعیینکننده در تعیین وضع بازار به نفع محصولات دارای آلایندگی کمتر برود. هر خرید سادهای که انجام میدهیم مهم و تأثیرگذار است.
مساله سبک رای دادن دربردارنده پیامهایی است که ما با رهبران منتخب خود در میان میگذاریم. ما هیچوقت شاهد اقداماتی از سوی دولتها نخواهیم بود مگر آنکه رای دهندهها آن اقدام را طلب کنند و بخواهند.
سبک سرمایهگذاری تیز دربردارنده تصمیمهایی است که ما درباره سرمایهگذاریهای خود میگیریم. آیا سرمایهگذاریهای ما – به هر مقدار و در هرجایی – بر روی فناوریهای تازه و صنایع صرفهجو در انرژی تمرکز دارد؟ آیا ما بهگونهای به شرکتها اطلاع یا پیام میدهیم که میخواهیم در ازای سرمایهگذاریهای ما و پولی که وارد آنها میکنیم، از آنها انتظار داریم تا به بخشی از حل مساله بدل شوند و نه به بخشی از خود مساله؟ در طولانیمدت سبک زندگی، رای دادن و نحوه سرمایهگذاری همگی باعث تغییر میشوند. اقدامی مؤثر در زمینه تغییرات اقلیم نیازمند تغییر در الگوی رفتارهای ما در هر سه حوزه است.
دانستنیها: دکتر فیلد شما یکی از نامزدهای ریاست IPCC یا کمیته بینالدولی تغییرات اقلیمی سازمان ملل بودید. آینده این کمیته را چگونه میبیند؟
کریس فیلد: کمیته بینالدولی تغییرات اقلیم سازمان ملل یا IPCC، خدماتی بسیار مهم و حیاتی را به جهان عرضه میکند. این کمیته به جهان بنیاد و اساس علمی درباره سیاستهای هوشمندانه در مورد مواجهه با تغییرات اقلیم را ارایه میکند. این بنیاد و پایه علمی در سالهای آینده و پیش رو بهطور روزافزونی اهمیت بیشتری خواهد یافت. من هم امیدوارم در آینده به این مجموعه کمک کنم تا به ارائه و انتشار و انتقال گزارشهای دقیق درباره موضوعات حیاتی و مهم در این حوزه ادامه دهیم. گزارشهایی که بسیاری از موردی که ما در این گفتگو مورد بحث قرار دادیم را با جزییات موردبررسی قرار خواهد داد.
دانستنیها: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید و لطفا اگر صحبتی در پایان با خوانندگان دانستنیها دارید بفرمایید
کریس فیلد: بدون هیچ تردیدی و قطعا تغییرات اقلیم چالشی تعیینکننده برای قرن ۲۱ است؛ اما درعینحال این مساله ای است که ما توان حل آن را داریم. اگر ما متوجه شویم که چالش تغییرات اقلیم، چالشی در درک و فهم، مدیریت و کاهش خطرات است، آنگاه خواهیم توانست راهحلهایی را برای تغییرات اقلیم ارایه دهیم که درعینحال تضمینکننده توسعه پایدار فراگیر نیز داشته باشد و به ما کمک کند تا اقتصادهایی شکوفا و جوامعی پرطراوت و چالاک را به وجود آوریم.
عالی و جالب بود…
ممنون بابتِ سایت خوبتون..
سلام مطالباتون عالیه و بی نظیره یه درخواست ایمیل دکتر کریس فیلد رو برام ارسال میکنید