مقامات آژانس فضایی روسیه اعلام کرده اند کاوشگر ۱۶۳ میلیون دلاری فوبوس – گرنت  (Phobos-Grunt)، احتمالا ماه آینده به زمین سقوط خواهد کرد.

این کاوشگر هشتم اکتبر سال جاری از پایگاه فضایی بایکونور سفر خود را به سوی مریخ آغاز کرد تا روسیه پس از سال ها بار دیگر گام مهمی را در راستای کاوش های سیاره ای بردارد. قرار بود این فضا پیما قرار بود اکتشافی تاریخی را در اطراف مریخ به انجام برساند.

این  فضاپیمای روسی یک مدارگرد چینی را قلمودش خود به مریخ می برد. اما هدف اصلی ماموریتش  فوبوس، یکی از دو قمر نا منظم و سیب زمینی شکل مریخ بود. فوبس یک قمر اصیل به شمار نمی رود  و به  قمر دیگر مریخ به نام دیموس، در اصل اعضا کمربند سیارک های بوده اند که تحت تاثیر گرانش مریخ به دام آن افتاده اند.

فوبوس گرنت قصد داشت تا سطح نشینی را بر سطح این قمر بنشاند و از خاک آن نمونه برداری کند و نمونه ها را در سال ۲۰۱۴ به زمین بازگرداند. اگر این ماموریت با موفقیت پیش می رفت برای اولین بار پس از سفر به ماه می بود که محققان می توانستند نمونه خاک و سنگ یک عضو سنگی منظومه شمسی را برروی زمین و در آزمایشگاه های خود بررسی کنند. همچنین موفقیت آن می توانست کمک بزرگی برای یکی از ماموریت های آینده مریخ به شمار برود. ماموریتی که به نام بازگرداندن نمونه از مریخ (Mars Sample Return) معروف شده است و مدت ها است که مهندسان ناسا در حال بررسی آن هستند.

اما سفر فوبوس گرنت چندان به درازا نکشید. فضا پیما روز ۸ نوامبر به مدار زمین پرتاب شد و در مدار پارکینگ از پیش تعیین شده، قرار گرفت. مطابق برنامه پس از این مرحله باید موتورهای اصلی فضا پیما روشن می شدند تا آن را وارد مسیر طولانی سفرش به سوی مریخ کنند و اینجا بود که تلاش برای روشن کردن موتورها با شکست مواجه شد.

تلاش ها برای تحت کنترل گرفتن فوبوس گرانت ادامه یافت اما هیچ پاسخی از این فضا پیما تا پایان روز ۲۱ نوامبر که پنجره پرواز به سوی مریخ بسته می شد شنیده نشد. بعد از این تاریخ دیگر امکان قرار گرفتن سفینه درمسیر از پیش تعیین شده برای رسیدن به مریخ از دست می رفت و حتی اگر ارتباط با آن برقرار می شد فایده ای نداشت.

یک روز بعد از بسته شدن پنجره پرواز به سوی مریخ، پاسخی از سفینه شنیده شد. پاسخی که البته معلوم نیست بخش هایی از داده های علمی بوده است و یا ارسال وضعیت سیستم ها. بدین ترتیب عملا این ماموریت با شکست مواجه شد.

این نخستین بار از سال ۱۹۹۶ و پس از شکست یک ماموریت دیگر روسیه به مقصد مریخ بود که روس ها اقدام به کاوش منظومه شمسی می کردند. اما این بار هم تلاش آنها با شکست مواجه شد. بدین ترتیب  روسیه شانزدهمین شکست خود در سفر به مریخ را نیز تجربه کرد.

اما این پایان داستان فوبوس گرنت نیست.

منابع آژانس فضایی روسیه روز جمعه تایید کردند که این کاوشگر طی یک ماه آینده به جو زمین برخورد خواهد کرد.

هنوز ۱۱ تن از سوخت فضا پیما در آن وجود دارد که پیش بینی می شود در هنگام بازگشت در جو بسوز اما انتظار می رود ۲۰ تا ۳۰ قطعه از این فضا پیما به طور کامل در جو نسوخته و به زمین برسد.

در حال حاضر این سفینه در هر ۸۹٫۲ دقیقه یک بار زمین را دور می زند و انتظار می رود ورود آ نبه جو زمین بین روزهای ۶ تا ۱۹ژانویه ۲۰۱۲ اتفاق بیفتد. تد ملکزن (Ted Molczan) یکی از شناخته ترین چهره های رصد آماتوری ماهواره ها به طور مستقل این زمان را محاسبه و نتیجه آن را ۱۱ ژانویه با خطای مثبت یا منفی ۵ روز تعیین کرده است. البته مکان و زمان دقیق بازگشت را نمی توان تا چند روز و حتی چند ساعت پیش از ورد به جو زمین دقیقا تخمین زد.

 در باره بازگشت فوبوس گرنت برخی نگرانی های دیگر نیز وجود دارد. نگرانی اول مربوط به سوخت این سفینه می شود که بخش اعظم آن هنوز درون سفینه است. بنا بر اطلاعیه ای که آژانس فضایی روسیه – Roscosmos –  منتشر کرده است این سوخت که بخشی از آن ماده بسیار سمی تترا اکسید نیتروژن است به طور کامل در جو زمین و هنگام بازگشت سفینه خواهد سوخت و خطری متوجه مردم نخواهد کرد. نگرانی دیگر به یک قطعه ۱۰ میکروگرمی کبالت – ۵۷ مربوط می شود که ماده ای رادیو اکتیو است. مقامات این آژانس در این باره نیز اطمینان داده اند که برگشت این قطعه به زمین خطری را متوجه مردم یا محیط زیست نمی کند.

با وجود این هنوز مساله محل دقیق برخورد قطعاتی که از جو زمین به سلامت عبور می کنند، حل نشده است.

بدین ترتیب برای سومین بار در ماه های اخیر مردم زمین با بازگشت کنترل نشده یک سفینه فضایی مواجه می شوند که  بخش هایی از آن از سوختن در جو جان سالم به در می برد. ۲۳ سپتامبر امسال ماهواره ۶٫۳ تنی تحقیقاتی جو فوقانی ناسا بدون وارد آوردن آسیبی در اقیانوس اطلس جنوبی سقوط کرد و در ۲۳ اکتبر خلیج بنگال شاهد سقوط بقایی تلسکوپ فضایی پرتو ایکس و ۱٫۷ تنی آلمان بود.

بدین ترتیب فوبوس گرانت که قرار بود با نمونه هایی از مریخ به زمین بازگردد خیلی زودتر از آن تاریخ و حتی پیش از آنکه سفرش را آغاز کند به زمین باز خواهد گشت. در روزهای آینده اطلاعات بیشتری در مورد محل احتمالی سقوط آن منتشر خواهد شد.

اطلاعات بیشتر در این باره را می توانید در سایت spaceflightnow.com بخوانید

همچنین می توانید برای مشاهده گذرهای فوبس گرنت و یکی از راکت های آن در آسمان شب و اکان مشاهده آن با چشم غیر مسلح به سایت Heavens-Above مراجعه و پس از انتخاب شهر خود، روی گزینه مربوط به فوبوس – گرنت کلیک کنید