توییت جنجالی رییس جمهور آمریکا، عبارتی است که در هر دوره دیگری شاید می‌توانست چشم‌ها را به خود خیره کند و تا مدت‌ها موضوع بحث رسانه‌ها و مردم باشد؛ اما در آمریکای ترامپ، این عبارت خبری تکراری است که حتی توجهی جدی را به خود جلب نمی کند.

خبر توییت‌های آقای ترامپ

داستان توییت های ترامپ یادآور داستان معروفی است که معلمان خبر، برای شاگردانشان مثال می زدند. اگر سگی شخصی را گاز گرفت، این داستان احتمالاً خبر ویژه‌ای نیست (مگر اینکه شخص یا سگ یا شرایط گاز گرفتن خاص باشد) اما اگر یک نفر سگی را گاز بگیرد این حتماً خبر است.

اما اگر این فرد هر روز و گاهی روزی چند بار سگی را گاز بگیرد، دیگر نفسِ گاز گرفتن خبر نیست.

حالا وضع توییت‌های دانلد ترامپ هم همین است.

 برای همین وقتی یک باره و تقریباً بدون پیش زمینه خاصی روز هفتم ژوئن و در میان چهارده توییت پراکنده که موضوعاتی از حمله به رییس مجلس نمایندگان این کشور، تا طرح تجاری با مکزیک و قانون مهاجرت را شامل می‌شد، ترامپ توییت زیر را منتشر کرد، یک بار دیگر بسیاری به یاد آوردند که بازه غیرمنتظرگی ترامپ حد و مرزی نمی‌شناسد.

For all of the money we are spending, NASA should NOT be talking about going to the Moon – We did that 50 years ago. They should be focused on the much bigger things we are doing, including Mars (of which the Moon is a part), Defense and Science!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) June 7, 2019

با این همه پولی که خرج می کنیم ناسا نباید درباره سفر به ماه حرف بزند. ما این کار را ۵۰ سال پیش انجام دادیم. آنها باید روی کارهای بزرگتری تمرکز کنند که انجام می‌دهیم، از جمله مریخ (که ماه هم بخشی از آن است)، دفاع و علم!

ماه یا مریخ؟

اینکه در پیش زمینه داستان این توییت چه در ذهن او گذشته است معلوم نیست. شاید گفتگویی کوتاه درباره بودجه ناسا، یا برنامه دفاعی، یا برنامه‌ای در تلوزیون، او را واداشته تا یکباره به سراغ این موضوع برود؛ اما با این وجود حتی با استانداردهای ترامپ هم این توییت کمی غریب است.

توییت روز جمعه ترامپ در واقع در تضاد کامل با برنامه ای است که ناسا در سال ۲۰۱۷ به اجرای آن ملزم شد. این برنامه در  سال ۲۰۱۷ در کاخ سفید و با حضور ترامپ اعلام شد و همچنین در ماه مارس از سوی معاون اول او، مایک پنس با شدت تمام مورد تاکید قرار گرفت. مایک پنس همزمان سرپرستی شواری ملی فضایی آمریکا را نیز بر عهده دارد.

مطابق این برنامه اگرچه سفر به مریخ هدف اصلی بخش سرنشین دار فضایی ناسا باقی می ماند اما این سازمان تمرکز خود را در میان مدت بر سفر دوباره به ماه قرار می داد. ماموریتی که نه تنها زمینه را برای تجربه و توسعه فناوری لازم برای سفر به مریخ فراهم می‌کند که زمینه برای تبدیل ماه به پایگاهی تحقیقاتی را مهیا می سازد. این برنامه که به نام آرتمیس شناخته می‌شود، نه تنها شریکان بین المللی خود را یافته است – برای مثال کانادا ساخت بازوی رباتیک ایستگاه مداری ماه را بر عهده گرفته است – که بر خلاف بسیاری از سیاست های دولت فعلی، در جامعه علمی هم با استقبال روبرو شده است.

مطابق این طرح قرار است که تا سال ۲۰۲۴ ناسا باردیگر فضانوردان را راهی ماه (مدار یا سطح) کند و در این ماموریت همچنین قرار است برای نخستین بار فضانوردان زن نیز عازم ماه شوند. این برنامه را ترامپ در دسامبر ۲۰۱۷ در قالب دستوری امضا و ابلاغ کرده بود.

ناسا توییت ترامپ را تلطیف می‌کند

اظهارات ترامپ در این زمینه به نظر می رسد سرگیجه‌ای برای بخش روابط عمومی ناسا به هرماه آورده باشد. رییس ناسا، جیم، براینستاین، در تلاشی که شاید بتوان آن را تلطیف توییت ترامپ در نظر گرفت، در توییتی نوشت:

As @POTUS said, @NASA is using the Moon to send humans to Mars! Right now, @MarsCuriosity and @NASAInSight are on Mars and will soon be joined by the Mars 2020 rover and the Mars helicopter. pic.twitter.com/Br1sTYfNzd

— Jim Bridenstine (@JimBridenstine) June 7, 2019

«همانطور که رییس جمهور گفتند، ناسا از ماه برای اعزام انسان به مریخ استفاده می کند! هم اکنون مریخ نورد کنجکاوی و اینستایت روی مریخ هستند و به زودی مریخ نورد مریخ۲۰۲۰ و چرخبالی نیز به آنها اضافه خواهند شد»

البته برخلاف گفته رییس ناسا، این چیزی نبورد که در توییت ترامپ به آن اشاره شده بود و همین هم باعث شد تا برخی از رسانه ها از جمله واشنگتن پست به راستی آزمایی ادعای ترامپ در این توییت بپردازد و البته منتقدان دیگر او نیز از جمله «که ماه هم بخشی از آن به شمار می رود» استفاده کرده و او را مورد حملات طنز خود قرار دهند.

آیا برنامه ناسا تغییر خواهد کرد؟

به نظر می رسد اگر ترامپ در این توییت همان نظر رییس ناسا را داشته است اصولا این توییت بی معنی می شود. چرا که تغییری اتفاق نیفتاده بود و همچنین مطابق این نظر ناسا دقیقا همان کاری را انجام می داد که ترامپ می خواست و دلیلی نبود که او با تاکید و استفاده از حروف بزرگ ناسا را از خرج کردن برای سفر به ماه برحذر دارد.

درک آنچه در ذهنیت ترامپ می گذارد کار ساده‌ای نیست. بسیاری از تحلیل گران بیش از دو سال است که از این کار درمانده اند. اما سوال مهم برای علاقه مندان این مساله این است که آیا این توییت دارای اثری عملی برای ناسا خواهد بود یا نه.

به طور معمول جواب باید منفی باشد و ممکن است این تنها یکی از فوران های عصبی او باشد. اما نکته ای که باعث می شود کمی جدی تر به این توییت و نگاه او به فضا بنگریم تاکید تبلیغاتی او بر روی پروژه نیروی نظامی فضایی است. تاکید او در همین توییت بر بخش دفاع نیز این ذهنیت را ایجاد می کند که شاید در پس ذهن او تاکید بر هزینه فضایی بر بخش دفاعی وجود داشته باشد.

به نظر می رسد بودجه بعدی تصویر واضح تری از وضعیت این برنامه را در اختیار ناظران قرار دهد و تا آن موقع باید برنامه اعلام شده با دقت زیر نظر داشت.

وزیر جوانی که می‌خواهد طناز هم باشد

نکته جنبی دیگری که در باره داستان این توییت به چشم می آمد، زمانی بود که وزیر فناوری ارتباطات ایران، در توییتی با اشاره به نوشته ترامپ به طنز نوشت، آیا او فرق ماه و مریخ را نمی داند؟

What? Did he just say the Moon is part of Mars???? https://t.co/xc9ulBMLgN

— MJ Azari Jahromi (@azarijahromi) June 7, 2019

در اینکه گفتار ترامپ در بسیاری موارد – از جمله این مورد – طنزگونه و غیر منتظره از سوی یک مقام سیاسی است اما برای مسخره کردن او حداقل باید کمی به خود نگاه کرد تا مبادا دیگران را به واسطه رفتاری مسخره کنیم که خود به آن دچاریم.

وزیر فناوری ارتباطات ایران در ایران، (که مطابق قانون ظارت بر ساختارهای ارتباطی را بر عهده دارد)  با کمک فیلتر شکن به توییتر فیلتر شده می آید، تا رییس جمهور کشور دیگری که اتفاق برنامه فضایی مشخصی دارد و تمام جزییات برنامه فضایی غیر نظامی آن در معرض دید است را مسخره کند. او در حالی که نظارت بر سازمان فضایی ایران را برعهده دارد خبر پرتاب های فضایی را در قالب معما و با ایموجی در توییترش بیان و از پاسخ دادن به سوال ساده ای که آیا یک پرتاب فضایی صورت گرفته است یا نه طفره می رود و به جای استفاده از ابزارهای نظارتی و قانونی، در توییتر بر مدیران زیرمجموعه اش خط و نشان می کشد.

ایشان شاید به خاطر نیاورند اما همین چند سال پیش بود که رییس جمهور کشور ما از ساخت انرژی هسته ای توسط دختربچه در زیر زمین خانه با وسایلی که با برادرش در بازار خریده داد سخن می داد و هم ایشان بود که می گفت، سفر فضایی تا یک جایی اش سخته و تا صد کیلومتر که برویم بقیه اش سرپایینی است.

شاید بد نباشد پیش از جوالدوز زدن به دیگران نگاهی در آینه به خود بیندازیم.