خبرنامه هفتگی پوریا ناظمی
آخرین آمار کوید-۱۹
بر اساس گزارش‌های رسمی تا زمان تهیه این خبرنامه (عصر روز یکشنبه، ۲۰ سپتامبر / ۳۰ شهریور) تعداد کل پرونده‌های تائید شده ابتلا به ویروس کوید-۱۹ در جهان به ۳۰ میلیون و ۸۷۳ هزار و ۷۱۴ مورد رسیده است. مجموع مرگ‌های قطعی ناشی از این ویروس در جهان نیز به عدد ۹۵۸۳۸۳ رسیده و به‌سرعت به مرز یک‌میلیون نفر نزدیک می‌شود.
ایالات‌متحده با بیش از ۶ میلیون و ۷۸۸ هزار مورد ابتلا تاکنون شاهد ۱۹۹ هزار و ۴۲۱ مورد مرگ بوده و به‌سرعت به مرز ۲۰۰ هزار مرگ در اثر کوید-۱۹ نزدیک می‌شود. هندوستان با بیش از ۵ میلیون ۴۰۰ هزار ابتلا، برزیل با بیش از ۴ میلیون ۵۰۰ هزار مورد ابتلا و روسیه با بیش از یک‌میلیون ابتلا کشورهایی را تشکیل داده‌اند که تاکنون بیش از یک‌میلیون ابتلا را گزارش کرده‌اند.
در ایران و بر اساس آمار وزارت بهداشت، تاکنون درمجموع ۴۲۲ هزار و ۱۴۰ مورد ابتلا گزارش‌شده است که از این تعداد ۲۴ هزار ۳۰۱ نفر جان خود را ازدست‌داده‌اند.
همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد در طی هفته گذشته تعداد موارد ابتلا و مرگ ناشی از بیماری در ایران رو به افزایش گذاشته است و در حال حاضر در سومین اوج از آغاز همه‌گیری قرار دارد. ترکیبی از عوامل ازجمله برگزاری مراسم فشرده در ایام محرم، سفرهای این ایام بدون رعایت توصیه‌های بهداشتی، بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و مجموعه دیگری از عوامل ممکن است در بروز این اوج‌گیری دوباره نقش داشته باشد.
وزیر بهداشت در نشستی با شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه پذیرفته است که شیوع موج جدید به دلیل مراسم محرم و سفرهای این دوره بوده است. این در حالی است که او پیش‌تر گفته بود مراسم محرم امسال الگویی برای برگزاری مدیریت کرونا در جهان ارائه خواهد داد.
حاشیه‌هایی از ایران:
- رییس جمهور در نشست ستاد ملی مقابله با کرونا ادعا کرد: «اخیراً در بعضی کشورهای همسایه بیماری‌هایی مثل شبه ذات‌الریه که از کرونا هم خطرناک‌تر است، شروع‌شده و ما وارد فصلی می‌شویم که همه باید مراقبت‌ها را بالا ببریم.»
این ادعا هیچ سند و مدرکی ندارد. هیچ ویروس تازه سامانه تنفسی هنوز معرفی نشده است و معلوم نیست اشاره رئیس‌جمهور به چه موردی بوده است. احتمالاً وی به فصل آنفلوانزای فصلی اشاره دارد. این سخنان با تکذیب معاون وزیر بهداشت ایران نیز روبرو شده است. - سورنا ستاری معاون علمی رئیس‌جمهور ادعا کرده است شش شرکت ایرانی در حال تحقیق روی واکسن کرونا هستند که وزارت بهداشت نتایج آن را اعلام خواهد کرد. این در شرایطی است که هیچ نشانه‌ای از طرح واکسنی تازه (غیر از تحقیق روی واکسن فلج اطفال و ب.ث.ژ) در سامانه ثبت کارآزمایی بالینی ایران ثبت‌نشده است. همچنین هیچ نشانه‌ای از این تحقیقات در فهرست رصد تحقیقات واکسن کوید-۱۹ در سازمان بهداشت جهانی وجود ندارد.
خبرهایی از جهان ویروس زده
- بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهان و نیویورک تایمز تاکنون ۲۷ واکسن در مرحله نخست آزمون انسانی قرار دارند، ۱۵ واکس وارد فاز دوم شده و ۹ واکسن در فاز سوم آزمون انسانی قرار دارند. همچنین ۵ واکسن مجوز مقدماتی و محدود دریافت کرده‌اند. دو واکسن تازه‌ای که این مجوز را دریافت کرده‌اند، دو واکسن شرکت سینوفارم هستند که هر دو در فاز سه بوده ولی در امارات عربی متحده مجوز استفاده اضطراری دریافت کرده‌اند. هنوز هیچ واکسنی به تائید نهایی نرسیده است.
- آزمون بالینی آکسفورد/آسترازنکا که در پی بروز یک مورد عارضه حاد عصبی روی یکی از داوطلبان متوقف‌شده بود روز ۱۲ سپتامبر بار دیگر آزمون‌ها خود در انگلستان و برزیل را از سر گرفت اگرچه ادامه آزمون این واکسن در سایر کشورهای جهان هنوز متوقف است.
- تحقیقی منتشرشده Psychiatric Research خبر از آن می‌دهد که در طول دوران همه‌گیری فکر کردن به خودکشی در بین مردم افزایش‌یافته است.
- آیا افراد بعد از ابتلا به کوید-۱۹ می‌توانند دوباره به این ویروس مبتلا شوند؟ و تا چه مدتی ایمن باقی می‌مانند؟ هنوز پاسخ قطعی دراین‌باره وجود ندارد اما تحقیقی جامع که در نیچر پزشکی منتشرشده است، به بررسی این مسئله در بین سایر اعضا خانواده ویروس‌های کرونا پرداخته است. بر اساس نتایج این تحقیق، سایر اعضا این خانواده، معمولاً ایمنی کوتاه‌مدتی و در حدود یک‌ساله در بدن مبتلایان ایجاد می‌کنند. ایمنی که به نسبت کوتاه‌مدت است. سؤال مهم این است که آیا SARS-CoV-2 نیز از همین الگو پیروی می‌کند یا رفتار دیگری از خود بروز می‌دهد.
- مطالعات اولیه نشان از آن دارد که دارویی بر مبنای پادتن‌های مونوکلونال، نتایج مثبتی بر درمان مبتلایان کوید-۱۹ در میان افرادی که عوارض خفیف یا متوسط دارند نشان داده است. هنوز نتایج این تحقیق علنی نیست اما در صورت تائید، این نخستین دارویی خواهد بود که نوعی اثر مثبت بر مبتلایان خفیف یا متوسط این بیماری دارد. تاکنون دو داروی رمدسیور (ضدویروسی) و دگزامتازون (استروییدی) تنها داروهای مؤثر در روند درمان کوید-۱۹ به شمار می‌رفتند که تأثیرشان تنها بر افرادی مثبت بود که دارای عوارض شدید این بیماری هستند.
اخباری از کرانه‌های جهان علم
- مجله ساینتفیک آمریکن در اقدامی بی‌سابقه و برای نخستین بار در تاریخ ۱۷۵ ساله انتشار خود از یکی از نامزدهای انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا (جو بایدن) حمایت رسمی کرده است. ساینتفیک آمریکن، واکنش دولت ترامپ به مقابله با همه‌گیری کرونا را یکی از دلایل اصلی خود مبنی بر این تصمیم اعلام کرده است. متن ترجمه این سرماقله با عنوان «از بیم تا امید» را می‌توانید اینجا مطالعه کنید.
- هفته گذشته گروه مطالعاتی خبر دادند که در ارتفاع حدود ۵۰ کیلومتری سطح سیاره زهره موفق به شناسایی نشانه‌هایی از ترکیبی به نام فسفین شده‌اند. این ترکیب می‌تواند نشانگری از حیات باشد اگرچه دراین‌باره قطعیتی وجود ندارد. درباره این موضوع می‌توانید یادداشت «در پس حجاب ناهید» را مطالعه کنید.
- شبکه نت‌فلیکس مستندی به نام «چلنجر: آخرین پرواز» را منتشر کرده است. در این مستند چهار اپیزودی به داستان آخرین پرواز شاتل فضایی چلنجر پرداخته‌شده است که چند ثانیه پس از پرتاب منفجر شد. در این مستند که بر مبنای روایت داستان فضانوردان و همچنین روند رویدادهایی که منجر به فاجعه شد پرداخته‌شده است، با برخی از شخصیت‌های اصلی مصاحبه شده است و همچنین نشان داده می‌شود این رویداد ناشی از خطایی سیستماتیک بود که امکان پیشگیری از آن وجود داشت. برای علاقه‌مندان به فضا و کاوش‌های فضایی این مستند اطلاعات جذابی درباره یکی از مهم‌ترین رویدادهای فضایی معاصر دارد.
کارنامه
در اپیزود تازه در این شب‌ها با دکتر آزاده کیوانی درباره جهان ستاره‌شناسی انرژی‌های نو گفتگو شده است. این قسمت را می‌توانید در یوتیوب یا آپارات مشاهده کنید.
هفته گذشته به دعوت کانون نجوم دانشگاه امیرکبیر، کارگاهی آنلاین و دوروزه درباره روزنامه‌نگاری علم و مقدمات آن برگزار شد. شما می‌توانید فیلم این کارگاه و منابع مورد اشاره در آن را این نشانی مشاهده نمایید.
خبرآنلاین در گفتگویی با چند شهروند از نقاط مختلف جهان به تأثیر کرونا بر زندگی روزمره آن‌ها پرداخته است. در این گفتگو من به بخشی از تفاوت سیستم اطلاع‌رسانی در کانادا و ایران دراین‌باره اشاره کرده‌ام.
