اگرچه در این ساعت‌ها و روزها که چشمانمان به دلاوری مردمان ایران‌زمین دوخته است شاید صحبت از هر موضوع دیگری اتلاف وقت باشد. اما شاید لازم باشد درحالی‌که با چشمانی گشاده و حواسی متمرکز چشم به رویدادهای سرزمین خود داریم، گوشه چشمی به جهانی که سراسیمه در حال پیش رفتن است داشته باشیم.
اگر خیری در این نوشته‌ها است تقدیم روح مهسا امینی و همه کشتگان و مبارزان آزادی این خاک که نامشان را باد به هر کجایی که برد، شاخه‌های درخت زندگی جوانه می‌کنند.
امروز مهم‌ترین چالش و خطری که وجود انسان و تمدن او را در این سیاره تهدید می‌کند، معضل گرمایش زمین است. اما این تنها تهدید علیه ما نیست. زمین در برابر برخی از رویدادهای ناگهان دیگری نیز آسیب‌پذیر است و ما توان چندانی در دفاع از خود در برابر آن نداریم.
اگر ابرنواختری دوردست ولی در همسایگی کیهانی ما منفجر شود، می‌تواند تمام حیات روی زمین را نابود کند. ما هیچ سپری درباره چنین رویدادی نداریم. همین‌طور اگر روزی جسمی با ابعاد فوق‌العاده بزرگ به‌سوی زمین به راه بیفتد ما چاره‌ای جز تماشای باشکوه پایانمان را نداریم.
اما در برابر برخی رویدادهای پرخطر دیگر که می‌تواند زندگی ما و بسیاری از موجودات زنده در بخشی از یک قاره و حتی کل سیاره مادری ما نابود کند، آن‌چنان هم دست‌بسته تقدیر نیستیم.
پیش از ما و زمانی که گونه دیگری از موجودات حکمرانی این سیاره را بر دوش داشتند، سقوط سیارکی با ابعاد متوسط نقطه پایانی بر عصر آن‌ها گذاشت و عصر تازه‌ای را در تحول و تکامل حیات آغاز کرد. چنین برخوردهایی احتمالاً کلیت حیات روی زمین را از بین نمی‌برد اما ادامه یافتن حیات الزاماً به معنی ادامه یافتن حیات گونه ما نیست. دایناسورهای این واقعیت را برای شما تائید می‌کنند.
اطراف زمین و فضای بین سیاره‌ای منظومه شمسی، تعداد بیشماری خرده‌سنگ و هسته‌های یخی حضور دارند. برخی از آن‌ها را ما هر شب و هنگامی‌که در جو زمین می‌سوزند به شکل شهاب‌های درخشان مشاهده می‌کنیم. این مناظر خیره‌کننده اگرچه بی‌خطر هستند اما اگر قطر آن‌ها به‌اندازه کافی بزرگ شود می‌توانند اثرات فاجعه باری به همراه داشته باشند.
در سال ۱۹۰۸ انفجار یک‌خرده سیارک کوچک بر فراز سیبری و جنگل‌های تونگاسکا، محوطه بزرگی از زمین را به ویرانه تبدیل کرد. اگر آن جرم که قطرش بین ۳۰ تا ۱۰۰ متر تخمین زده می‌شود دقایقی زودتر یا دیرتر به زمین می‌رسید و بر فراز شهر پرجمعیت و ناحیه مسکونی بزرگی منفجر می‌شد، یکی از بزرگ‌ترین فجایع انسانی تاریخ را رقم می‌زد.
اگر قطر جرمی که به زمین نزدیک می‌شود به‌طور متوسط بالای ۱۰۰ متر باشد باید انتظار فاجعه‌ای محلی، قاره‌ای یا جهانی داشته باشیم و اگر قطر آن از یک کیلومتر بیشتر شود مصیبت جدی است و اگر به رده‌بالای ۱۰ کیلومتر برسد باید منتظر فاجعه‌ای چون فاجعه تجربه‌شده در زمان انقراض دایناسورها باشیم.
در کمربند سیارک‌ها که بین مریخ و مشتری جای دارد بیش از ۶۰۰ هزار سیارک بزرگ خانه‌دارند که براثر اختلال‌های گرانشی ممکن است راهشان را به سمت زمین کج کرده و فاجعه‌ای را رقم بزنند.
اما نزدیک‌تر از مقر اصلی کمربند سیارک‌ها هم تعداد زیادی از این سیارک‌ها در رفت‌وآمد هستند. سیارک‌های و اجرامی که در نزدیکی زمین پرسه می‌زنند اجرام نزدیک زمین (NEO) گفته می‌شود.
همکاری بین‌المللی از منجمان آماتور و حرفه‌ای در سال‌های اخیر فهرستی شامل بیش از نه هزار مورد از این اجرام را فهرست کرده است.
خوشبختانه هیچ‌کدام از آن‌ها در مسیر فوری برخورد با زمین نیستند اما معلوم نیست تا چه زمانی خوش‌شانس باشیم. روزی ما شاهد آن خواهیم بود که یکی از این اجرام با ابعاد متوسط راهش را به‌سوی ما کج خواهد کرد. در چنان روزی چه‌کاری از دست ما برمی‌آید؟
شاید شما هم در فیلم‌های علمی تخیلی یا داستان‌های آینده نگرانه با طرح‌های زیادی درباره این موضوع آشنا شده باشید برای مثال پرتاب کلاهک‌های هسته‌ای به‌سوی آن‌ها. یا مته‌کاری به روش فیلم آرماگدون درون آن و منفجر کردنش از داخل. متأسفانه این راه‌ها تنها روی پرده سینما ممکن است پاسخگو باشند و در اکثر موارد اوضاع را بدتر از چیزی که هست می‌کنند.
همین‌طور شاید با این ایده‌ها آشنا باشید که بادبانی خورشیدی را به آن‌ها وصل کنیم، یا با کمک سفینه‌ای یک سمت آن‌ها را رنگ‌آمیزی کنیم تا با تغییر ضریب بازتاب و به‌مرورزمان در اثر تفاوت انرژی دریافت شده از سوی خورشید مسیرشان را تغییر دهند. این‌ها طرح‌های جذابی است که اگرچه روی کاغذ عمل می‌کنند اما علاوه بر مشکلات فنی نیازمند این است که هدف خود را از چند دهه تا چند قرن قبل از برخورد بشناسید تا بتوانید چنین مأموریتی را ترتیب داده ،اعزام کنید و همین‌طور فرصت کافی داشته باشید تا این تغییرات کوچک اثرش را نشان داده و مسیر آن را منحرف کند.
یک‌راه دیگر استفاده از قلاب‌سنگ‌های گرانشی و همین‌طور تغییر مسیر با استفاده از ایجاد ضربه به سیارک است که منجر به تغییر مسیر شود.
این‌ها همگی در رده طرح‌ها و برنامه‌های دفاع از زمین طبقه‌بندی می‌شوند و امروز ناسا برای نخستین بار در آزمایشی نخستین طرح دفاع سیاره‌ای را به آزمون گذاشت.
مأموریت دارت که مخفف آزمون تغییر مسیر سیارک دوقلو است DART: Double Asteroid Redirection Test)) نوامبر سال گذشته از سوی ناسا برای آزمون تغییر مسیر سیارکی کوچک به فضا فرستاده شد.
هدف این مأموریت یک سیارک دوقلو است. منظومه‌ای به نام دیدیموس (Didymos به معنی دوقلو.)
این منظومه دوتایی سیارکی در راه و مسیر برخورد با زمین نیست و هیچ خطری به‌واسطه آن ما را تهدید نمی‌کند، اما مثال خوبی برای آزمایش ابتدایی این طرح دفاعی است.
این منظومه دوتایی از دو سیارک بهنام‌های دیدیموس (به قطر ۷۸۰ متر) و قمرواره ای کوچک‌تر به نام دیمورفوس (Dimorphos) به قطر ۱۶۰ متر تشکیل‌شده است که به دور سیارک بزرگ‌تر در حال گردش است. مدت تناوب این قمرواره به دور سیارک اصلی حدود ۱۱ ساعت و ۵۵ دقیقه و فاصله میان آن دو در حدود ۱٫۱۸ کیلومتر است.
قرار است سفینه دارت در حالیکه تصاویر مستقیمی از این دو سیارک را به زمین ارسال می‌کند به‌صورت شاخ‌به‌شاخ با قمر دیمورفوس برخورد کند. هدف این برخورد این است که زمان تناوب این سیارک به دوره سیارک اصلی و مادرش، چنددقیقه‌ای کوتاه‌تر شود و درنتیجه در اثر این تغییر جرم و تناوب منظومه تغییری در مسیر این دو به وجود آید.
نکته جالب‌توجه درباره این منظومه سیارکی این است که از دید ناظران زمینی این دو یک منظومه دوتایی سیارکی گرفتی را تشکیل می‌دهند به این معنی که مسیر گردش دیمورفوس به دور دیدیموس به گونه است که در هر تناوب یک‌بار از دید ما از مقابل دیدیموس عبور می‌کند. این اتفاق باعث می‌شود تا رصدخانه‌ای مستقر در زمین بتوانند با دقت کامل تغییرات در تناوب و درخشش منظومه دیدیموس را تعیین کرده و به کمک آن مدار دقیق دیمورفوس را مشخص کنند.
در ساعت ۱۹:۴۰ به‌وقت شرقی آمریکا و کانادا روز دوشنبه ۲۶ شهریور رخ داد (۳:۱۰ بامداد روز سه‌شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱) دارت با سرعتی در حدود ۲۲۵۰۰ کیلومتر در ساعت با این سیارک که در فاصله تقریبی ۱۱ میلیون کیلومتری از زمین بود برخورد می‌کند.
تصاویر این برخورد را علاوه بر رصدخانه‌های زمین یک مکعب‌واره (CubeSat) به نام LICIACube که ساخت یک شرکت ایتالیایی است و قلمدوش دارت به این سفر رفته و چند روز پیش از آن جداشده بود نیز تصویربرداری می‌کند.ت
ابزار اصلی سوار بر این ماموریت اما DRACO نام دارد. این ابزار در اصل دوربین میدان دید متمرکزی است که بر اساس دوربینی توسعه‌یافته برای مأموریت افق‌های نو طراحی‌شده بود، ساخته‌شده است و لحظه به لحظه نزدیک شدن تا برخورد با سیارک را به تصویر می کشد.
اطلاعات دقیق‌تر درباره نتیجه این برخورد طی روزهای آینده منتشر می‌شود اما انتظار می‌رود جرم دارت در هنگام برخورد در حدود ۵۷۰ کیلوگرم باشد. جرم دیمورفوس به‌طور مستقیم اندازه‌گیری نشده است اما بر اساس مشخصاتی که از سیارک‌ها داریم و بر اساس اندازه آن انتظار داریم جرمی در حدود ۵ میلیارد کیلوگرم داشته باشد.
چنین برخوردی انتظار می‌رود اندکی مدار قمرواره دیمورفوس را کوچک‌تر کند.
نتایج این آزمایش و بررسی‌های بعدی نه‌تنها می‌تواند کمک کند تا اطلاعات بیشتری از ماهیت سیارک‌ها به دست بیاوریم که کمک مهمی برای بررسی برنامه و سناریوهایی دفاعی است که در برابر چنین تهدیداتی در اختیار خواهیم داشت.
.
بسیار جذاب و هیجان انگیز بود. یک زمین داریم و یک شانس زندگی اونهم در چنین بی نهایتی. اونوقت یک عده بخاطر هیچ جان انسانی رو میگیرن. درود بر مهساامینی ها و مظلومان تاریخ