مجله ساینتفیک آمریکن (Scientific America)، ماهنامهای در حوزه علم است که با مخاطب عام منتشر میشود. بااینوجود سطح مقالهها و داستانهای منتشرشده در این مجله بالاتر از سطح نشریاتی مانند پاپیولار ساینس است و یکی از نشریات معتبر در حوزه علم به شمار میرود. نشریهایکه ۱۷۰ سال است بهطور منظم منتشر میشود و یکی از بادوامترین نشریههای مستمر در ایالاتمتحده است.
این نشریه که امروز تیراژی در حدود ۵۰۰ هزار نسخه در ماه دارد علاوه بر زبان انگلیسی به ۱۸ زبان دیگر نیز منتشر میشود و در کنار انتشار مجله دارای وبسایت فعالی است که علاوه بر محتوای منتشرشده در مجله خبر، بلاگ و گزارشهای اختصاصی نیز منتشر میکند.
این مجله درعینحال ناشر برخی از پرفروشترین کتابهای علمی برای عموم در هر سال است.
مجله ساینتفیک آمریکن سال ۱۸۴۵ و از سوی مخترعی به نام رافوس ام. پورتر (Rufus M. Porter)تأسیس شد. در ابتدا این مجله در قالب روزنامهای ۴ صفحهای و با دوره انتشار هفتگی منتشر میشد. در دوره ابتدایی انتشار این مجله، عمده تمرکز آن بر روی اطلاعرسانی و گزارشهایی درباره اختراعات تازهای بود که در دفتر ثبت اختراعات ایالاتمتحده ثبت میشدند. مجله ساینتفیک آمریکن امروزه در صفحهای به برگزیده مقالههایی که در ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ سال گذشته منتشر کرده اشاره میکند که مرور این بخش میتواند نگاهی به روند تغییر موضوعات و مباحثات مهم علمی در طول یک قرن و نیم اخیر را در اختیار مخاطب قرار دهد.
اولین جابجایی در مدیریت این مجله ۱۰ ماه پس از آغاز انتشار آن رخ داد و پورتر این مجله را به آلفرد الی بیچ و اورسون مان اول فروخت و تحت مدیریت نوه مان بود که ساختار مجله تغییر کرد و بیشتر شبیه به پاپیولار ساینس در قرن بیستم شد.
در سال ۱۹۴۸ و پس از جنگ جهانی مجله با کاهش تیراژ مواجه شده بود اما با تغییر ساختار و مدیریت طی چند سال بعد توانست مخاطب خود را توسعه دهد. در سال ۱۹۸۶ این مجله به گروه رسانهای هولتزبرینک در آلمان فروخته شد که از زمان آن تاکنون در زیر چتر مدیریتی این مجموعه باقیمانده است. در سال ۲۰۰۸ این شرکت رسانهای ساینتفیک آمریکن را در زیر چتر یکی از زیرمجموعههای معروف خود یعنی گروه انتشاراتی نیچر قرار داد.
افراد برجستهای در طول زمان با این مجله همکاری کردهاند که ازجمله آنهامیتوان به آلبرت اینشتین اشاره کرد. یکی از ویژگیهای این مجله ستونهای ثابتی است که در هر شماره منتشر میشود و ازجمله شاخصترین آنها میتوان به ستونهایی نظیر بازیهای ریاضی نوشته مارتین گاردنر و شکاک اشاره کرد که توسط مایکل شرمر نوشته میشود.
مجله ساینتفیک آمریکن در طول انتشار خود بارها در معرض و کانون مناقشههای مختلفی بوده است. یکی از معروفترین این مناقشهها به سال ۱۹۹۵ مربوط میشود که کمیسیون انرژی اتمی آمریکا از این مجله خواست تا از انتشار گزارشی درباره انرژی هستهای که ادعا میشد در آن اطلاعاتی محرمانه از ساخت بمب هیدروژنی افشاشده است جلوگیری کند. AEC (کمیسیون انرژی اتمی) تصمیم گرفت برای جلوگیری از انتشار این گزارش ۳ هزار نسخه اولیه منتشرشده را بسوزاند.بررسیهای بعدی نشان داد که واکنش AEC واکنشی غیردقیق بوده و این نهاد واکنشی افراطی نشان داده است. وقتی خبر این رویداد به رسانهها درز کرد ،بسیاری از آن به کتاب سوزی در جامعهای آزاد یاد کردند.
در سال ۲۰۰۲ در پی انتشار کتابی به نام شک گرایی زیست محیطی نوشته بورن لامبرگ که مسئله تغییرات اقلیم را موضوعی سیاسی وغیرعلمی بیان میکرد، ساینتفیک آمریکن به انتشارمجموعهای از نقدها اقدام کرد که با واکنش شدید طرفداران کتاب روبرو شد. این یکی از مجادلههای معروف در داستان مقابل روند علمی و انکار گرایی به شمار میرود. سال ۲۰۰۷ و در پی انتشار مقالهای که در آن نویسنده از آمریکا خواسته بود تا از عراق بیرون بیاید، این نشریه از سوی محافظهکاران، مجله سیاسی لیبرالها خوانده شد. ساینتفیک آمریکن بدین ترتیب یکی از فعالترین حضورهای رسانه علمی را در مناقشات سیاسی بازی کرده است.
این مجله در کنار شمارههای اصلی خود ویژهنامههای متعددی منتشر میکند که یکی از معروفترین آنها که بهطور منظم منتشر میشودویژه نامههای مغز این نشریه با نام ساینتفیک آمریکن مغز (Scientific American Mind) است.
در حال حاضر سردبیری این مجموعه را ماریت دی کریستینا (Mariette DiChristina) بر عهده دارد.
—
این یادداشت ابتدا در وب سایت مدرسه روزنامه نگاری عهمشهری منتشر شده سات.