تا ساعاتی دیگر شهرهای مختلف ایران شاهد برگزاری مراسم چهارشنبه‌سوری خواهد بود. نه‌فقط ایران که ایرانیانی که در سراسر جهان پراکنده‌شده‌اند نیز برای برگزاری این مراسم آماده می‌شوند.
چهارشنبه‌سوری سنتی است که مانند هر سنت باستانی دیگر در طول تاریخ با افسانه‌ها، داستان‌ها و روایت‌های مختلف درهم‌تنیده است و ریشه‌های آن‌چنان در گذشته‌ای دور و مه‌آلود فرورفته‌اند که شاید هیچ‌گاه نتوان تصویری دقیق و واضح درباره منشأ آن به دست آورد.
برخی به این داستان اشاره می‌کنند که شاید چهارشنبه‌سوری نشان از جایگاه آتش در فرهنگ قدیم ایران داشته باشد اینکه در چنین شبی ( یا مشابه آن در تاریخ شماری قدیم) با روشن کردن آتش و فروزان کردن و تازه نگاه‌داشتنش تا سحر آتش مقدسی که نشان از خانه و کاشانه داشت را توانی دوباره می‌بخشیدند تا در سال پیش رو فروزان و متبرک باقی بماند. . دیگری در آیین‌های کهن ایران‌زمین می‌گوید در آخرین روز سال پس‌ازآنکه خانواده‌ها خانه و کاشانه خود را رفتند و پاکیزه کردند، بر فراز بام‌های خود آتشی که نشان از آتش اجاق فروزان منزل بود و نشانه و نام خانه را دل خود پنهان می‌داشت، روشن می‌گردند تا روان درگذشتگان آن‌ها به‌واسطه این آتش‌خانه و منزل خویش را بیابند و سری به بازماندگان خود بزنند.
شاید به همین دلیل هم بود که خانه‌تکانی پیش از عید چنین محترم بود و است که مبادا وقتی روان درگذشتگان به دیدار ما می‌آید از دیدن خانه‌ای آشفته و ناپاکیزه دلگیر شود.
حتماً جایی در میانه مسیر پر نشیب و فراز تاریخ و در مواجه با تغییرات زمان و جبرهای فرهنگی و سیاسی، این روایت‌ها دستخوش تغییر کردند. شکل و لباس تازه‌ای به تن کردند و در هر گوشه و کناری با رسم و سنتی دیگر پیوند خوردند. از شال اندازی و فال‌گوش ایستادن و شیرینی به هدیه گرفتن تا پریدن از روی آتش و آواز خواندن و قاشق زنی به این آیین افزوده شد و شاید امروز از میان میلیون‌ها نفری که چنین جشنی را برگزار می‌کنند کمتر کسی خبر از ریشه آن داشته باشد و البته که چندان هم شاید مهم هم نباشد. رسم و فرهنگ را مردم می‌سازند و همین مردم تغییرش می‌دهند.
در سال‌های اخیر اما به هزار و یک دلیل موجه و غیرموجه، رسم‌های تازه‌ای به این جشن شادی‌افزای پایان سال اضافه‌شده است. شاید آنچه میراثی از سال نوی چینی‌ها بود در قالب ترقه‌بازی به شکل بی‌خطر و معصومانه‌ای وارد این رسم شد و در سال‌های بعد همه آن شادی‌های بی‌پایان به نفع آن ترقه‌بازی و صدای انفجار مصادره شد.
اکنون شب‌های چهارشنبه‌سوری برای بسیاری از ما همراه با خطراتش شناخته می‌شود که انصافاً جفایی است به جشنی چنان شاد که در دل تاریکی شب‌ها آتشی روشن می‌کرد تا راه را به‌سوی فردایی که نوروز است درخشان کند.
مانند هر داستان دیگری در زندگی ما زمانی که این رفتارهای تند و پرخطر در چهارشنبه‌سوری وارد شد، در سوی دیگر مخالفت‌های افراطی نیز شکل گرفت. بسیاری با تأکید بر اینکه بسیاری از این آیین‌ها ریشه باستانی ایرانی ندارد و یا اینکه مگر چقدر حفظ یک سنت ارزش دارد که جان‌هایی به پایش قربانی شود، دست به انکار چنین جشنی زدند و مطابق معمول با برچسب‌زنی‌های فراوان که این چهارشنبه سوزی است و نشان بی‌خردی سر بر تحریم و انکارش درآوردند.
گمان می‌کنم که راه نه آن است و نه این. قرن‌ها است که ایرانیان در چنین شبی و شاید شبی نزدیک به این تاریخ گرد هم می‌آیند تا به بهانه‌ای دورهم باشند و شبی به خوشی سحر کنند. چنین رسمی خاص ایران هم نیست . در گوشه و کنار جهان در تاریخ‌ها و روزهای متفاوت جشن‌های مشابهی برگزار می‌شود. برخی از رسم‌های ما عیناً درجاهای دیگر و با داستان و پیشینه دیگر تکرار می‌شود و ما بسیاری از جشن‌های دیگران را به شادی می‌نشینیم.
اگر توصیه‌ای است به گمانم تنها باید بر این خط باشد که مراقب باشیم چنین شب شادی را به بی‌احتیاطی و ندانم‌کاری به تیرگی غم پیوند نزنیم. اگر به دور آتشی نشینیم که در پرتو آن صبح روزهای پایان سال و رسیدن روز نو را به جشن بنشینیم، مبادا به سودای صدایی روزهای خوش بهار پیش رو را غم‌زده و سیاه‌پوش کنیم. درنهایت مگر نه اینکه چهارشنبه‌سوری نمادی از روشنی در دل تاریکی است و چه حسنی دارد اگر این‌چنین روشنایی به تیرگی دل بیانجامد.
احتمالا در این شب‌ها همه توصیه‌های فراوانی درباره اهمیت و رعایت ایمنی دراین‌باره انجام داده‌اند.
دوست عزیزم مستوره نصیری در خبرگزاری آنا گفتگویی کوتاه با سخنگوی آتش‌نشانی تهران ترتیب داده که در آن به‌جای انکار مراسم و توصیه به عدم برگزاری آن، او توصیه‌هایی را به ما کرده است که آتشی اگر روشن می‌کنیم امن باشیم و ایمن.
شاید تنها نکته یک نکته بتوان به آن اضافه کرد این است که اگر خدای‌ناکرده آتش از کنترل خارج شد و با آب‌وخاک و کپسول آتش‌نشانی نتوانستید آن را خاموش‌کنید، راه را برای نیروهای امداد بازکنید. اگر کار به آتش‌سوزی رسید مبادا خیابان‌ها را بند آورده باشیم که مشابه آنچه در ماه‌های گذشته دیدیدم، راه امدادگران بسته شود و اگر کار به‌جایی رسید که آن‌ها به صحنه آمدند از مقابل راه آن‌ها کنار رویم و نخواهیم صحنه را برای عکاسی و فیلم‌برداری شلوغ کنیم.
هیچ عکس و هیچ فیلمی ارزش اندک جراحتی یا تأخیر در کمک رساندن به کسی که نیازمند کمک است را ندارد.
اگر دوست داشتید این گفتگوی کوتاه با سید جلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی شهرداری تهران، را با دوستانتان نیز به اشتراک بگذارید.
چهارشنبه آخر سالتان به شادی، آتش و چراغ خانه اتان فروزان و غم و بیماری و دروغ و تاریکی از روز و روزگارتان به دور باد.
اگر بخواهیم در حیاط، پشت‌بام یا کوچه آتش‌روشن کنیم، رعایت چه نکاتی الزامی است؟
مکانی که آتش روی آن روشن می‌کنید نباید خاصیت اشتعال‌پذیری داشته باشد. به‌عنوان‌مثال روی آسفالت خیابان نباید آتش روشن کنید، زیرا حرارت باعث می‌شود آسفالت مذاب شده و آتش بزرگ شود. پس بهتر است آتش را در یک ظرف استانبولی و یا روی سطح موزاییک درست کنید. در کنار فضاهای سبز، بوته‌زارها، ظرف بنزین و شیلنگ گاز به‌هیچ‌عنوان آتش روشن نکنید. ارتفاع آتش نباید بلند باشد، زیرا می‌تواند به درختان و سیم‌های برق آسیب برساند.
*اگر بخواهیم از روی آتش بپریم باید چه مواردی را رعایت کنیم؟
حتی‌الامکان تلاش کنید تا از روی آتش نپرید، زیرا در ذات چهارشنبه‌سوری اصلاً چیزی به اسم از روی آتش پریدن وجود ندارد و این فرهنگ بعداً به رسومات ما وارد شده است، اما اگر قصد دارید از روی آتش بپرید این کار را با مانتوی گشاد و چادر که قابلیت اشتعال‌پذیری دارد، به‌هیچ‌وجه انجام ندهید و تلاش کنید تا لباس مناسب به تن داشته باشید. اگر آتش را خودتان روشن نکرده‌اید، به‌هیچ‌وجه از روی آن نپرید، زیرا ممکن است قبل از اینکه شما به آتش نزدیک شده باشید کسی درون آن کپسول انداخته باشد و در یک لحظه بر اثر شدت گرما آن کپسول منفجر شده و بر اثر آن صدمات جبران‌ناپذیری برای شما به وجود آید.
*برای خاموش کردن آتش باید چه نکاتی را در نظر بگیریم؟
به‌طور حتم در کنارتان خاموش‌کننده‌ها (کپسول آتش‌نشانی) به‌صورت آماده‌باش وجود داشته باشد. همچنین بهتر است نزدیک به شیلنگ آب آتش روشن کنید تا پس از پایان مراسم چهارشنبه‌سوری بتوانید آن را به‌صورت کامل با آب خاموش کنید. این نکته را فراموش نکنید که نباید آتش را به حال خود رها کنید، زیرا ممکن است آتش به نقاط دیگری سرایت کند و خسارات زیادی را به‌جای بگذارد.
*هنگام پریدن از روی آتش چه اقداماتی نباید صورت بگیرد؟
از انداختن مواد محترقه به داخل آتش جدا خودداری کنید. عده‌ای درحالی‌که آتش روشن است داخل آن به شوخی سنگ یا زغال‌سنگ می‌اندازند که این باعث می‌شود ارتفاع آتش ناگهان زیاد شده و به دیگران آسیب وارد شود. همچنین از پاشیدن بنزین به آتش خودداری کنید زیرا ناگهان شعله می‌کشد.
* اگر آتش از کنترلمان خارج شد باید چه کنیم؟
از آتش فاصله بگیرید؛ تلاش کنید با اطفا کننده‌ها قسمتی از آن را خاموش‌کنید و درنهایت اگر از پس آتش برنیامدید، با سامانه ۱۲۵ تماس بگیرید.
