بر اساس ادعای وزارت بهداشت، شاید واکسیناسیون عمومی ایرانیان تا زمستان آینده هم میسر نباشد
خبرنامه وب‌سایت پوریا ناظمی
۲۱ نوامبر ۲۰۲۰ – اول آذر ۱۳۹۹
آمار کوید-۱۹
تعداد مبتلایان تائید شده کوید-۱۹ تاکنون به بیش از ۵۷ میلیون و ۷۳۰ هزار نفر رسیده است. ازاین‌بین تاکنون بیش از یک‌میلیون و ۳۷۰ هزار نفر در سراسر جهان جان خود را ازدست‌داده‌اند.
ایالات‌متحده (حدود ۱۲ میلیون نفر) هندوستان (بیش از ۹ میلیون نفر)، برزیل، (بیش از ۶ میلیون نفر)، فرانسه (بیش از ۲ میلیون نفر)، روسیه (بیش از ۲ میلیون نفر)، اسپانیا (بیش از یک و نیم میلیون نفر)، انگلستان (حدود ۱٫۴ میلیون نفر)، آرژانتین (۱٫۳ میلیون نفر)، ایتالیا (۱٫۳ میلیون)، کلمبیا (۱٫۲ میلیون) و مکزیک با بیش از یک‌میلیون نفر مبتلا کشورهایی هستند که تاکنون بیش از یک‌میلیون مورد ابتلا را گزارش داده‌اند.
همچنین ایالات‌متحده (بیش از ۲۵۰ هزار نفر)، برزیل (بیش ۱۶۵ هزار نفر)، هندوستان (بیش از ۱۳۰ هزار نفر و مکزیک با بیش از ۱۰۰ هزار نفر قربانی تاکنون بیشترین تعداد مرگ ناشی از این همه‌گیری (بدون رعایت تناسب جمعیتی) را تجربه کرده‌اند.
در ایران بر اساس آمار رسمی تعداد مبتلایان به بیش از ۸۴۰ هزار نفر رسیده است تعداد رسمی تعداد قربانیان این بیماری تاکنون بیش از ۴۴ هزار و ۳۰۰ نفر است.
نکته قابل‌توجه درباره موج پاییز و آستانه زمستان بیماری کوید در جهان و مقایسه آن با ایران در این نکته قرار دارد که اگرچه در همه کشورها شاهد افزایش چشمگیر تعداد بیماری هستیم، اما تعداد مرگ ناشی از آن به‌طور عمومی کمتر از اعداد مرگ در موج اول بیماری است درحالی‌که در مورد ایران این دو روند باهم مناسب هستند و تعدد مرگ‌های روزانه متناسب با افزایش تعداد بیماری در حال رشد است.
این مسئله می‌تواند نشانگری از مدیریت اشتباه، پروتکل دارویی و درمانی غیر مؤثر و همچنین خستگی و آسیب‌دیدگی کادر درمان باشد.
نمودار زیر نسبت مرگ‌های ثبت‌شده ناشی از کوید ۱۹ را با تعداد موارد تائید شده این بیماری در کشورهای مختلف مقایسه می‌کند. تغییرات روند این نسبت برای ایران به گونه مشهودی از برخی از کشورهایی که شاهد موج سنگینی از همه‌گیری هستند و همچنین از مورد میانگین جهانی بالاتر است.
خبرهایی از ایران
در حالیکه ایران با رشد چشمگیر بیماری و مرگ ناشی از آن دست‌به‌گریبان است اختلاف‌نظرها درباره شیوه مهار همه‌گیری به اوج رسیده است.
دولت سرانجام پس از مدتی طولانی دستور تعطیلی دوهفته‌ای بسیاری از مشاغل و منع تردد در شهرهای پرخطر را صادر کرد. همچنین در برخی از شهرها منع رفت‌وآمد شبانه برقرارشده است.
بااین‌وجود تعداد مشاغلی که در رده مشاغل ضروری قرارگرفته‌اند به‌قدری وسیع است که در عمل عمده مشاغل غیردولتی را شامل می‌شود.
رئیس‌جمهور نیز ابراز امیدواری کرده است که در صورت رعایت مردم این محدودیت‌ها در کمتر از دو هفته به پایان برسد. باوجودی که هر محدودیت زیر دو هفته اصولاً تأثیری در کند کردن روند شیوع بیماری ندارد.
دول و وزارت بهداشت کماکان گردهمایی‌های خانوادگی و مردمی را عمل اصلی همه‌گیری معرفی می‌کنند.
در همین وضعیت اختلافات در وزارت بهداشت به اوج رسیده است. پس از انتقادهای بخشی از جامعه پزشکی از روند تصمیم‌گیری وزارتخانه، سخنان وزیر بهداشت در اصفهان انتقادها را به اوج رساند و منجر به استعفای دو مقام ارشد وزارت بهداشت شد.
دکتر ملک‌زاده، معاون تحقیقات و پژوهش وزیر در نامه‌ای کم‌سابقه، از سمت خود استعفا داد و دلیل استعفایش را مدیریت اشتباه و غیرعلمی وزیر در مدیریت کوید-۱۹، حمایت بی‌پایه او از طب سنتی، وعده توخالی و غیرعلمی درباره واکسن و همچنین عدم آشنایی او با مسئله پژوهش اشاره‌کرده است.
ساعاتی پس‌ازاین استعفا علی نوبخت، نیز از سمت خود استعفا داد.
«علی نوبخت حقیقی» که چهار روز پیش توسط وزیر بهداشت به‌عنوان «نایب‌رئیس و دبیر شورای مشورتی بیماری کرونا» منصوب‌شده بود نامه استعفای خود را خطاب به سعید نمکی منتشر کرد. در نامه علی نوبخت خطاب به وزیر بهداشت آمده است: بعد از سخنان آنجناب در اصفهان در کوبیدن علم و دانشمندان پزشکی جان‌برکف ایران و پاسخ معاونت پژوهشی متأسفانه راهی برای همکاری بنده با جنابعالی و آن وزارتخانه باقی نگذاشته است.
وزیر بهداشت در این سخنرانی به موفقیت قریب‌الوقوع واکسن ایرانی اشاره کرده بود. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت و برخلاف ادعاهای پیشین مقام‌های ایران مبنی بر آغاز مطالعه انسانی واکسن کوید-۱۹ در ایران، چهار گزارش‌هایی که از پروژه ساخت واکسن ایران به این سازمان معرفی‌شده است، همگی در مرحله پیش بالینی قرار دارد. با توجه به اینکه در صورت فراهم بودن همه شرایط از آغاز فاز اول تا نخستین تحلیل‌های فاز سوم شش تا هفت ماه زمان خواهد بود، (شرکت مدرنا آزمایش‌های فاز اول خود را ماه مارس ۲۰۲۰ آغاز کرد و نیمه نوامبر تحلیل اولیه فاز سوم را منتشر کرد) در بهترین شرایط نخستین نتایج واکسن ایرانی می‌تواند در اواخر تابستان و ابتدای پاییز آینده به دست آید که تا آن زمان بخش بزرگی از جهان واکسیناسیون خود را انجام داده‌اند.
وی در این سخنرانی همچنین به انتقاد از مخالفان استفاده از طب سنتی در درمان کوید پرداخته بود. قابل‌ذکر است انتقاد مخالفان از تجویز دار و درمان از سوی بخش طب سنتی بدون داده‌ها و راستی آزمایی است.
در همین حال سخنگوی وزارت بهداشت درباره برنامه ایران برای خرید واکسن کوید-۱۹ توضیح داده است.
او در خصوص وضعیت پیش‌خرید واکسن کرونا از کووکس، بیان کرد: «ما هم در حوزه تولید واکسن کرونا اقدام می‌کنیم و هم ازآنجایی‌که ممکن است کشورهایی در این حوزه از ما جلوتر باشند باید در پیش‌خرید مشارکت می‌کردیم که این اقدام هم انجام‌شده است. در بین ۱۸۰ کشوری که در کووکس قرار دارند، برخی کشورهای ضعیف و متوسط هستند و اکثر کشورهای اروپایی هم حضور دارند. درعین‌حال، ۸۴ کشور پرداخت‌کننده پول هستند که ما هم جزو آن هستیم. البته آمریکا جزو این گروه کشورها نیست. پیش‌پرداخت حدود ۵۲ میلیون دلار بوده که در حال انجام است. به‌هرحال ما مقداری مشکل تبادلات ارزی داریم، اما رئیس‌جمهور روی این موضوع اصرار دارند. البته میزان واکسنی که از این طریق خریداری کنیم، تقریباً می‌تواند ۱۰ درصد جمعیت ما را پوشش دهد. سیاست سازمان بهداشت جهانی دسترسی عادلانه به واکسن است و اعلام می‌کنند که ازآنجایی‌که این بیماری پاندمی است، اگر همه کشورها واکسن نداشته باشند، زنجیره انتقال بیماری قطع نمی‌شود.»
این ادعا در حالی است که بر اساس آخرین سند منتشرشده از پروژه COVAX (به تاریخ ۱۶ نوامبر) اگرچه ایران سند همکاری با کووکس و تأییدیه قصد مشارکت را امضا کرده است اما در رده کشورهای با اقتصاد ضعیف نیست بلکه به‌عنوان کشور مستقل باید در این پروژه شرکت کند. ایران در رده کمک کنندگان مالی به این پروژه نیست اما به‌عنوان کشور مستقل می‌تواند انعقاد قرارداد برای پیش‌خرید کرده باشد. در کووکس دو سناریو برای پیش خرید واکسن در نظر گرفته شده است. در هر دو این روش‌ها که جزییات آن را می توانید در اینجا مشاهده کنید، اعداد اعلامی با اعداد اعلام‌شده از سوی سخنگوی وزارت بهداشت سازگاری ندارد.
سخنگوی وزارت بهداشت همچنین اعلام کرده است که این وزارتخانه با یکسری شرکت‌های بین‌المللی دنیا همکاری‌هایی هم انجام داده مانند شرکت‌هایی در هند که دارند واکسن تولید می‌کنند تا بتوانیم ۱۰ درصد دیگر هم از این طریق تأمین کنیم. بنابراین، واکسن خارجی نهایتاً ۲۰ درصد جمعیت ما را پوشش می‌دهد که افراد مسن، بیماران زمینه‌ای و کارکنانی که ارتباط مستقیم با بیماران دارند را شامل می‌شود. برای بقیه جمعیت اصرار داریم که پروژه واکسن خودمان را پیش ببریم.
همان‌طور که اشاره شد نزدیک‌ترین و خوش‌بینانه‌ترین زمان برای مشخص شدن میزان کارآمدی واکسن‌های ایرانی اواخر تابستان و اوایل پاییز سال آینده خواهد بود و اگر این برنامه وزارت بهداشت واقعیت یابد مردم ایران ممکن است تا زمستان سال آینده نیز از واکسیناسیون جمعی بهره‌مند نشوند.
خبرهایی از جهان
- شرکت فایزر در سالگرد ابتلای نخستین بیمار به کوید-۱۹ درخواست خود برای دریافت مجوز اضطراری برای واکسن کوید-۱۹ خود را تقدیم FDA کرد. این رکوردی در تاریخ واکسن‌سازی در جهان به شمار می‌رود.
- شرکت مدرنا طی روزهای آینده درخواست خود برای دریافت مجوز اضطراری را به FDA تقدیم خواهد کرد.
- شرکت جانسون و جانسون اعلام کرد که در ابتدای سال آینده آماده ارائه واکسن خود برای تائید است. واکسنت جانسون و جانسون برخلاف دو واکسن مدرنا و فایزر که بر مبنای mRNA بوده و نیاز به تزریق دو دُز دارند بر مبنای روش وایرال وکتور بوده و در صورت موفقیت تنها یک دُز تزریق نیاز خواهد داشت.
- تحقیقی تازه که ابر روی بیماران مرخص شده از بیمارستان (پس از درمان بیماری کوید-۱۹) و طی ۶۰ روز بعدی صورت گرفته است نشان می‌دهد بسیاری از مشکلات بیماری تا دو ماه بعد نیز با افراد همراه بوده است.
- تحقیقی تازه نظریه قبلی مبنی بر نقش اضافه‌وزن در روند وخامت مبتلایان به بیماری را تائید کرده است.
- تحقیقی تازه درباره تأثیر داروی رمدسیور بر بیماران نشان می‌دهد که میزان کاهش دوران بستری ناشی از استفاده این بیماری ازنظر آماری چندان قابل‌توجه نیست و برای بیماران بدون نیاز به بستری یا بیماران خیلی بدحال تأثیر چندانی ندارد.
- بسیاری از کشورهای اروپایی و کانادا محدودیت‌های تازه‌ای را برای مهار موج زمستانی کوید-۱۹ وضع کرده‌اند.
- در ایالات‌متحده عدم قبول شکست انتخاباتی از سوی ترامپ و عدم آغاز فرآیند انتقال قدرت باعث شده است تا تیم رئیس‌جمهور منتخب به جزییات برنامه توزیع واکسن دسترسی نداشته باشند. جو بایدن اشاره‌کرده است این تأخیر ممکن است به قیمت جان افراد بیشتری بدل شود.
- ایالات‌متحده از شهروندان خود خواسته است از شرکت در جشن‌های شکرگزاری و کریسمس تا حد امکان خودداری کنند.
کارنامه
- جلسه گفتگو در مجموعه جلسات سار با موضوع «علم، رسانه، شبکه‌های اجتماعی، تعاملی چند سویه در جهانی درهم‌تنیده» را می‌توانید در اینجا مشاهده کنید.
- گفتگو با شبکه BBC Persian درباره استعفای معاون وزیر بهداشت و مدیریت کرونا در ایران
- قسمت بیست و ششم ویدیو کست در این شب ها را می توانید در اینجا مشاهده کنید.
