نتیجه سی سال تلاش و برنامه‌ریزی، ده میلیارد دلار هزینه، صدها هزار نفر ساعت کار و تجربه و شش ماه پراضطراب سفر سرانجام روز سه‌شنبه ساعت ۱۰:۳۰ به‌وقت شرق آمریکا ) رونمایی خواهد شد و البته یک شب پیش از آن رییس جمهور آمریکا اولین آن ها را منتشر خواهد کرد.
ناسا اعلام کرده است که قرار است نخستین تصاویر علمی و پردازش‌شده پروژه رصدی مشترک خود با آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی کانادا را بامداد روز سه‌شنبه منتشر کند.
شما می‌توانید این رونمایی و بحث‌های پس از آن را در این نشانی به طور زنده مشاهده کنید.
به‌روزرسانی: در آخرین ساعات روز یکشنبه ناسا در بیانیه خبری اعلام کرد که نخستین تصویر از مجموعه پنج تصویر آماده انتشار یک روز زودتر روز دوشنبه ساعت ۱۷ به‌وقت شرقی آمریکا در کاخ سفید و توسط جو بایدن رونمایی خواهد شد و چهار تصویر بعدی مطابق برنامه روز سه‌شنبه منتشر خواهند شد.
روز بعدازآن من در گفتگویی با دکتر آیرین شیوایی درمکرد سفر جیمز وب، این تصاویر و چشم اندازه آینده آن نیز گفتگویی ویدئویی را در قالب ویدیو کست‌های در این شب‌ها در یوتیوب منتشر خواهم کرد (می‌توانید با اشتراک در کانال یوتیوب در این شب‌ها و فعال کردن زنگ هشدار آن به‌محض انتشار آن را مشاهده کنید.)
تصاویری که قرار است روز سه‌شنبه منتشر بشوند، سعی شده است تا حد امکان در اختیار افراد قرار نگیرند. برخلاف روند رایج که چنین تصاویر یا خبرهایی چند روزی زودتر و تحت شرایط قرنطینه در اختیار خبرنگاران قرار می‌گرفت، تاکنون تنها چندنفری خارج از گروه اصلی درگیر با این پروژه تصاویر را دیده‌اند.
به گزارش نیویرک تایمز، پاملا ملروی، معاون مدیر ناسا و فضانورد سابق، یکی از کسانی است که این تصاویر را دیده و می‌گوید به‌زحمت می‌تواند خود را برای به اشتراک گذاشتن آن با دیگران مهار کند:
«چیزی که من دیدم باعث برانگیخته شدن من به‌عنوان دانشمند، مهندس و انسان شد.»
توماس زوربوخن، معاون مأموریت‌های علمی ناسا، یکی دیگر از افرادی است که این تصاویر را دیده و حس خود را درباره تماشای آن را با احساسی مقایسه می‌کند که سال‌ها قبل و زمانی که دانشجوی ارشد بوده و ساعت دو بامداد در حال بررسی داده‌ها متوجه کشفی شده که هیچ‌کس دیگر از آن خبر نداشته است. به گفته او تماشای این تصاویر و دیدن اینکه چطور طبیعت رازهای خود را آشکار می‌کند به‌طور بنیادین احساسات او را برانگیخته است.
ناسا روز چهارشنبه گذشته تصویری از جیمز وب منتشر کرد که شور و هیجان برای انتشار تصاویر اصلی را به اوج رساند.
این تصویر متعلق به هیچ‌یک از چهار ابزار اصلی علمی این رصدخانه نیست و توسط سیستم حسگرهای تنظیم حساس تلسکوپ تهیه‌شده است. سیستمی که به این ابزار اجازه می‌دهد به‌طور دقیق به هدف خود خیره بماند. این تصویر جنبی که حاصل ۷۲ نوردهی در مدت بیش از ۳۲ ساعت است، ژرف‌ترین تصویری است که تاکنون از عالم تهیه‌شده است و می‌توان کهکشان‌هایی فوق‌العاده دوردست را در آن مشاهده کرد.
درخشان ترین منبع نوری در کناره سمت راست این تصویر ستاره‌ای از قدر ۹٫۳ به نام ۲ MASS 16235798+2826079 است که در بیرون کادر اصلی قرار دارد. در این تصویر تعداد انگشت‌شماری ستاره وجود دارند که آن‌ها را می‌توانید با شاخه شدن رد نورشان تشخیص دهید. بقیه اجرام در این تصویر هزاران کهکشان هستند که عمده آن‌ها در جهانی با انتقال‌به‌سرخ بسیار بالا (بسیار دوردست قرار دارند.)
ناسا فهرست تصاویری که قرار است روز سه‌شنبه منتشر شود را اعلام کرده است و شاید اکنون زمان مناسبی باشد که نگاهی به پنج تصویر علمی اول جیمز وب بیندازیم.
سحابی حمال
سحابی حمال که به نامه‌ای کارینا یا شاه‌تخته یا سحابی بزرگ کارینا (حمال/شاه‌تخته) هم شناخته می‌شود با شماره NGC 3372 شناخته می‌شود. این سحابی عظیم در راستای صورت فلکی حمال و در فاصله حدود ۸ هزار و پانصد سال نوری از زمین قرار دارد و درون بازوی قوس – حمال کهکشان راه شیری جای دارد.
اینجا یک زایشگاه فعال ستاره‌ای است. تولد ستاره‌های پرجرم و نابودی برخی از نوجوانان ابر پرجرم باعث شده است تا درون این سحابی نقش و حفاری‌های متعددی را شاهد باشد. برخی از ستاره‌های درون این سحابی به نظر می آید که بیش از ۵۰ تا ۱۰۰ برابر جرم خورشید ما جرم داشته باشند و به همین دلیل هم محکوم به عمری کوتاه هستند. یکی از معروف‌ترین ستاره‌های این مجموعه ستاره درخشان اتا حمال یا اتا کارینا است که در آخرین روزهای زندگی کوتاهش به‌عنوان ستاره‌ای ابر پرجرم قرار دارد و زمانی مرگ پرشکوهش در قالب انفجاری ابر نواختری را تجربه کند، بادهای ناشی از این انفجار شمایل گازهای همسایه‌اش را تغییر می‌دهد. نخستین نسل ستاره‌های این زایشگاه پرآشوب ستاره‌ای حدود سه میلیون سال پیش به دنیا آمدند و با تولد و مرگ خود از آن زمان تاکنون در حال شکل دادن به این ابر عظیم میان ستاره‌ای هستند.
نگاه ژرف جیمز وب بخشی از این سحابی را آشکار خواهد و نمایی دیده نشده از زادگاه ستاره‌های جوان و پرجرم و داغ در اختیار دانشمندان قرار می‌دهد.
طیف WASP-96 b
در حدود فاصله هزار سال نوری از زمین ستاره‌ای از رده طیفی G (ستاره‌هایی مشابه خورشید) قرار دارد که به نام WASP-96 شناخته می‌شود. این ستاره در راستای صورت فلکی ققنوس در نیمکره جنوبی قرار دارد و در سال ۲۰۱۳ بود که موردتوجه قرار گرفت. زمانی که داده‌های پروژه جستجوی میدان دید باز برای سیاره‌ها یا WASP موفق شد در اطراف آن سیاره‌ای را کشف کند. سیاره تازه کشف‌شده که به نام WASP -96-b شناخته می‌شود. این سیاره غولی گازی است که جرمی کمتر از نصف جرم مشتری دارد، اما حجم آن حدود ۲۰ درصد بیش از مشتری است. بدین ترتیب چگالی این سیاره کاهش می‌یابد. این سیاره فاصله آن تا ستاره مادرش تنها حدود (۰٫۰۴۵۳ واحد نجومی که فاصله متوسط زمین تا خورشید است) فاصله دارد.
این فاصله فوق‌العاده نزدیکی برای مدار سیاره در اطراف خورشید است. در منظومه شمسی ما نزدیک‌ترین سیاره با خورشید در حدود ۰٫۴ واحد نجومی فاصله دارد. این چگالی و این فاصله از ستاره مادر باعث می‌شود تا این سیاره در رده سیاره‌هایی که به نام زحل‌های داغ معروفند طبقه‌بندی شوند.
بدین ترتیب ما سیاره‌ای مشتری مانند طرف هستیم که در فاصله فوق‌العاده نزدیک به ستاره‌ای خورشید مانند در فاصله زمانی هر ۳٫۴ روز یک بار به دور ستاره مادر خود می‌چرخد (طول هرسال آن تنها ۳٫۴ روز زمینی است.)
وجود چنین سیاره‌ای در چنین فاصله نزدیکی به ستاره مادر یکی از معماهای سیاره شناسی است. چطور این سیاره می‌تواند جو گازی خود را در چنین فاصله نزدیکی به ستاره مادر و تحت بمباران دائم ذرات پرانرژی آن حفظ کند؟
تحقیقات بعدی که در سال ۲۰۱۸ درباره این سیاره و با استفاده از رصدخانه جنوبی اروپا و طیف سنجی تلسکوپ های VLT انجام شد، نشان داد که در طیف این سیاره نشانه‌های سدیم دیده شده است. اگر در لایه های بالایی این سیاره (بخشی که جو آن شمرده می‌شود) لایه‌های متغیر ابر وجود می‌داشت چنین نشانه‌هایی کمتر ممکن بود دیده شود و مشاهده آن خبر از آن دارد که در جو فوقانی این سیاره خبری از ابر نیست.
حالا جیمز وب قرار است طیف دقیقی از این سیاره منتشر کند. این نخستین باری است که ابزاری با چنین دقتی به بررسی جو یک سیاره فراخورشیدی می‌پردازد. این به معنی واقعی کلمه می‌تواند آغازگر عصری تازه در درک سیارات باشد.
سحابی حلقه جنوبی
در فاصله حدود دو هزار سال نوری از ما در راستای صورت فلکی بادبان، روزگاری دور ستاره‌ای همچون خورشید ما می‌زیست.
زمانی که سوخت هیدروژن در کوره این ستاره به پایان رسید، ایام پرهیاهویی در زندگی آن آغاز شد. با اتمام ذخیره هیدروژن در هسته، تعادلی که میان نیروی تابش ناشی از همجوشی هسته‌ای رو به سمت بیرون از مرکز و نیروی گرانشی که جرم ستاره را به سمت مرکز در هم می‌فشرد از بین رفت. در غیاب نیروی تابشی، گرانش شروع به فشرده کردن ستاره کرد تا دما در مرکز به حدی رسید که حالا امکان همجوشی هلیوم فراهم شد. بار دیگر برای مدتی کوتاه تعادلی ناپایدار برقرار شد و این روند چندین باری تکرار شد و درنهایت برای آخرین کوره پرفروغ مرکزی بادهای شدید خود را به‌طرف سطح فرستادند و برای همیشه خاموش شدند. لایه‌های بیرونی سیاره که در آن زمان به غول سرخی بدل شده بودند، شروع به ترک ستاره کردند، بقایای آن در مرکز شروع به فرورمبیدن بر روی خود کرد و درنهایت چنان چگال شد که از خاکستر ستاره رشته اصلی، کوتوله‌ای سفید به دنیا آمد. تشعشات آن‌قدر قوی بود که ابرهای لایه‌های گازی در حال فرار از مرکز ستاره را ملتهب کرده و به فروزش درآورد. این گازها با سرعتی در حدود ۱۴٫۵ کیلومتر بر ثانیه در حال دور شدن از مرکز هستند.
همه این اتفاق‌ها را وقتی از روی زمین و از فاصله نزدیک به دو هزار سال نوری می‌بینید، چشم‌انداز سحابی سیاره نما NGC 3132 یا سحابی حلقه جنوبی یا سحابی هشت فوران را می‌سازد. سحابی سیاره نمایی که قطر آن در حدود نیم سال نوری است.
این چشم‌انداز آینده خورشید ما است. چیزی حدود پنج میلیارد سال دیگر خورشید ما مسیر خود را به سمت تبدیل‌شدن به این جرم شگفت آغاز می‌کند.
اگر تصویر سحابی حمال نمایی از زایشگاه ستاره‌ها و سیاه فراخورشیدی WASP-96 نمایی از سیاره‌ها در منظومه‌ای چون خورشید را به نمایش می‌گذارد، سحابی حلقه جنوبی چشم‌اندازی از مرگ باشکوه خورشید ما است.
پنج‌قلوهای استفان
فراتر از دنیای سیاره‌ها و ستاره‌ها این کهکشان‌ها هستند که اصلی‌ترین ساختارهای جرم باریونی را در عالم ما تشکیل می‌دهند. جزایری از ستاره‌ها که در سراسر عالم پراکنده‌اند. ساختارهای بزرگ‌مقیاسی که تحت سیطره نیروی گرانش در عالم قرار دارند.
بررسی تحول کهکشان‌ها یکی از اهداف تلسکوپ جیمز وب به شمار می‌رود و در رونمایی از نخستین مجموعه تصاویر این تلسکوپ قرار است جیمز وب نمایی از یک خوشه بسیار به هم نزدیک از کهکشان‌ها را آشکار کند.
خوشه پنج قلوی استفان در آسمان در امتداد صورت فلکی فرس اعظم یا اسب بالدار (پگاسوس) جای دارد و همان‌طور که از نامش برمی‌آید از پنج کهکشان تشکیل‌شده است. چهار مورد از این پنج کهکشان به‌طور واقعی در کنار هم قرار دارند و تحت تأثیر نیروی گرانشی خود خوشه‌ای کوچک را شکل داده‌اند.
اگر به تصاویر این مجموعه نگاه کنید شاید در نگاه اول به نظر تنها بتوانید چهار کهکشان را تشکیل دهید اما با نگاهی دقیق‌تر به مرکز تصویر می‌بینید که عضو میانی درواقع دو کهکشان فوق‌العاده نزدیک به هم است که در حال رقصی کیهانی به دور خود هستند. این کهکشان‌ها را می‌توانید در فهرست‌های اجرام غیره ستاره‌ای بهنام‌های NGC 7320, NGC 7319, NGC 7318 (a & b), NGC 7317 پیدا کنید که به ترتیب در حدود ۳۰۰، ۲۷۰، ۳۱۱ و ۳۹ میلیون سال نوری از ما فاصله دارند.
نخستین بار در سال ۱۸۷۷ ستاره‌شناسی به نام ادواردو استفان این کهکشان‌ها را ثبت و رصد کرد و به همین دلیل هم نامشان را پنج‌قلوهای استفان نهاده‌اند.
این خانواده کهکشان‌ها نخستین نگاه دقیق جیمز وب به جهان کهکشان‌ها است.
SMACS 0723
MACS 0723: نام خوشه غول‌آسای کهکشانی است که به دلیل جرم زیاد خود فضا و زمان را در اطراف خود چنان خم می‌کند که تبدیل به عدسی گرانشی عظیمی می‌شود و به‌واسطه آن می‌توان نور ضعیف کهکشان‌هایی فراتر از توان دید هر ابزار رصدی را در آسمان مشاهده کرد.
این عدسی‌های طبیعی یکی از بخت‌های ما برای این است که بتوانیم ردهایی از نخستین روزهای عالم به دست بیاوریم و حالا وب در تلاش برای آنکه بتواند نشانی از عالم نخستین پیدا کند نگاه دقیق خود را به این ساختار طبیعی و عدسی گرانش که انحنایی در فضا زمان ایجاد کرده است معطوف کرده است.
گروه رسانه‌ای وب برای انتشار نخستین مجموعه از تصاویر این ابزار سعی کرده‌اند تا از هر یک از حوزه‌های اصلی تحقیقاتی این ابزار گزینه‌ای را انتخاب کنند. از زادگاه ستاره‌ها گرفته تا سیاره‌های فراخورشیدی تا مرگ ستاره‌ها و کهکشان‌های نزدیک و نشانه‌های کهکشان‌های باستانی.
دور روز آینده ایامی است که ما با چهره تازه‌ای از جهان مواجه خواهیم شد. اما این تازه آغاز راه خواهد بود.
