محققان ایرانی پس از انتصاب روحانی تندرو در منصبی مهم نگران هستند
عبدالحسین خسروپناه به ترویج شبهعلم پرداخته و از مجازات اعدام برای معترضان دفاع کرده است.
پس از انتصاب عبدالحسین خسروپناه به سمت دبیری شورای عالی انقلاب فرهنگی، گزارش خبری کوتاهی برای ساینس نوشتم که ترجمه آن را در ادامه می توانید مطالعه کنید.
بسیاری از دانشمندان ایرانی از انتصاب یک روحانی محافظهکار تندرو بهعنوان دبیر جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی ناخشنود هستند. شورایی که قدرت قابلتوجهی بر علم، زندگی دانشگاهی و فرهنگ در ایران دارد.
آنها نگران هستند که عبدالحسین خسروپناه، که روز ۱۷ ژانویه، توسط ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور ایران، به این سمت منصوب شد، باعث افزایش قدرت نیروهای ضد علم در تحقیقات ایران شده و به ترویج تفسیر «اسلامی» از علم بپردازد.
«من فکر میکنم باید منتظر رویدادهای ناخوشایندی برای علم در ایران باشیم.» این را رضا منصوری، یکی از معاونین اسبق وزارت علوم، تحقیقات و فناوری میگوید.
این انتصاب در اوج اعتراضات ضد دولتی چندماهه و ظهور جنبش «زن، زندگی، آزادی» اتفاق میافتد، رویدادهایی که با مرگ مهسا امینی، زن جوانی که در سپتامبر ۲۰۲۲ و زمانی که در بازداشت پلیس اخلاقی ایران بود، جان خود را از دست داد. تظاهرات پیامد آن منجر به برخوردهای خشن و شدید در برخی از دانشگاه های ایران شد.
در کنار سایر مسئولیتها، این شورا روسای دانشگاهها و روسای فرهنگستان علوم، فرهنگستان پزشکی و فرهنگستان هنر را منصوب میکند. این شورا از ۲۸ عضو و دبیر شورا تشکیلشده – که ۱۸ نفر آنها بهطور مستقیم از سوی علی خامنهای رهبر ارشد ایران منصوب میشوند – است. به گفته منصوری در این سمت خسروپناه بهطور رسمی مشارکتی در تصمیمگیری شورا ندارد اما در نقش چهره عمومی این نهاد، او قدرت از قدرت بالایی برخوردار است. خسروپناه جایگزین سعید رضا عاملی، شده است. عاملی روحانی، میانهروتر و همچنین استاد ارتباطات در دانشگاه تهران بوده است.
خسروپناه که آثار زیادی در زمینه دین و علم دینی دارد، استاد موسسه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و رئیس سابق موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران است. انتصاب او – به سمت دبیری شورا – با تائید علی خامنهای صورت گرفته است و از سوی جناح محافظهکار حکومت با استقبال روبرو شده است.
منتقدان او اما میگویند گفتهها و اعمال پیشین خسروپناه او را به شخصی فاقد صلاحیت برای این موقعیت تبدیل کرده است. در سال ۲۰۲۱ و در یک برنامه تلویزیونی او گفت که سه بار به کووید – ۱۹ مبتلا شده است و هر سه بار به کمک معجونی گیاهی مربوط به طب اسلامی درمان شده است. او ادعا کرد که کارآمدی چنین روشی ازنظر علمی ثابتشده است و عوارض جنبی کمتری نسبت به واکسنهای کووید-۱۹ دارد.
«هیچ سند و مدرکی برای ادعای کارآمدی چنین درمانی وجود ندارد.» این را ماهان غفاری، محقق ایرانی الاصل، پست دکتری در دپارتمان نوفیلد پزشکی در دانشگاه آکسفورد میگوید.
حالا که خسروپناه بر اجرای راهنمای ارتقا و آییننامه انضباطی اعضا هیات علمی نظارت خواهد کرد، برخی از دانشمندان بهطور خاص نگران اثر منفی بالقوه این انتصاب بر زنان در محیط دانشگاهی هستند. خسروپناه در سال ۲۰۱۴ گفته بود که معتقد است: «خواندن رمان توسط زنان، صحبت کردن با مردان غریبه و آرایش کردن زنان» دلایل اصلی افزایش نرخ طلاق در ایران است. در اظهاراتی تازه، او از احکام اعدامی که علیه تعدادی از معترضان در اعتراضات پس از مرگ امینی اتفاق افتاده بود، دفاع کرده و گفته است: «این مجازات کسانی است که علیه خدا و رسول او محاربه میکنند.»
خسروپناه همچنین متهم به تقلب علمی از دیگران و تقلب از خود است. در مروری که امیرحسین خداپرست، یکی از فلاسفه در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، بر آثار او منتشر کرد، بخشهایی از نوشتههای خسروپناه را مورداشاره قرار داده بود که به نظر میآمد، رونویسی مستقیم از نوشتههای پیشین او و نوشتههای دیگران است. خسروپناه بهطور مستقیم پاسخی به این اتهام نداده است.
غفاری میگوید:«من این انتصاب را بهطورجدی مشکلساز و عقب گردی بزرگ برای چشمانداز علم در ایران میبینم.»
