از سال ۱۳۸۴ تا کنون سعی کرده ام در هر انتخابات ریاست جمهوری سوال هایی در زمینه موضوعات مهم علم و فناوری و محیط زیست را از نامزدها بپرسم که حداقل وعده های ایشان در این زمینه ها روشن شود. در این سال ها تنها در سال ۱۳۸۴ دو نامزد (آقایان قالیباف و احمدی نژاد) و در سال ۱۳۸۸ یک نامزد (پیش نویس پاسخ های آقای میرحسین موسوی) پاسخ هایی را به این پرسش ها دادند.
اما فارغ از اینکه آیا این پرسش ها به دست نامزدها و ستادهایشان می رسد یا نه و آیا به این پرسش ها پاسخ خواهند داد، وظیفه من پرسیدن است.
ستاد انتخاباتی نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
با سلام
کشور ما در حالی انتخابات ریاست جمهوری را در پیش رو دارد که جهان ما با تحولات سریع و بنیادی علمی، فناوری و پژوهشی و همینطور چالشهای ناشی از این توسعه روبرو است. با این وجود اشاره دقیق به مهم ترین مسائلی که در زمینه علم، فناوری و محیط زیست پیش روی ایران است در برنامه ها و صحبت های انتخاباتی نامزدهای محترم و همین طور برنامه های توسعه موجود غیبتی چشمگیر دارد.
امیدوارم پاسخ نامزدها و ستادهای انتخاباتی ایشان به سوالات زیر که بخشی از موضوعات مهم در زمینه علم، فناوری و محیط زیست است، امکان ارزیابی دقیق تری از چشم انداز آن ها را برای مردم و علاقه مندان به توسعه علمی ایران فراهم کند.
سؤالات
۱- سیاره زمین در دوازده ماه گذشته، گرمترین سال ثبتشده در تاریخ ثبت دادههای هواشناسی را پشت سر گذاشته است. اثرات تغییرات اقلیم بر محیطزیست، اقتصاد و حتی امنیت ملی روزبهروز بیشتر مشاهده میشود و بر اساس گزارشهای جهانی کشورهای درحالتوسعه آسیب بیشتری از این فرآیند خواهند دید.
باوجود چنین تهدیدی، در برنامههای توسعه کشور اشارهای به این موضوع وجود ندارد و مجلس شورای اسلامی تاکنون توافق پاریس را تائید نکرده است. دیدگاه دولت شما درباره مسئله تغییرات اقلیم چیست و دولت چه برنامه مشخصی را برای مواجهه با آن و آمادگی کشور برای تطبیق با اثرات این پدیده، دنبال خواهد کرد.
۲- کشور ما در سالهای اخیر بهطور روزافزونی شاهد بحران آب است. تأمین منابع آب آشامیدنی، هدر رفت آب در بخش کشاورزی، فرونشست زمین ناشی از خشک شدن سفرههای زیرزمینی و موارد مشابه آن در نقاط مختلف کشور مشاهده میشود. برنامه عملی دولت شما برای مهار این بحران و مدیریت چالش ناشی ازآنچه گاهی از آن به ورشکستگی آبی یاد میشود چیست؟
۳- در سالهای اخیر جهش غولآسای الگوریتمهای مولد زبانی از پیش تعلیم دادهشده (GPT) که در زیرمجموعه هوش مصنوعی طبقهبندی میشود، روندهای زندگی، آموزش، پژوهش و کارهای روزمره را تغییر داده است. این فرصت تازه که در صورت دسترسی به آن امکان جهش بزرگ در فضای علم و پژوهش را به ارمغان میآورد نگرانیهایی از سوءاستفاده از آن نیز به همراه داشته است. بسیاری از نهادهای آیندهنگر، توسعه کشورها در دهه آینده را منوط به سرمایهگذاری و پژوهش در این حوزه میدانند. در ایران اما ضمن اینکه برنامه مشخصی برای این منظور اعلامنشده شاهد تشدید شکاف دیجیتال هستیم. مسئله فیلترینگ و موانع زیرساختی دسترسی به جریان اینترنت استاندارد نهتنها ارتباط ایرانیان با جهان (و دسترسی جهان به وبسایتها و شبکه اطلاعرسانی داخل ایران) را مختل کرده که در خود ایران شاهد شکاف دسترسی به اینترنت در مناطق مختلف هستیم. برنامه دولت شما بهطور مشخص در مواجهه با توسعه اینترنت و دسترسی به آن، کاهش شکاف دیجیتال داخلی و بینالمللی و مسئله فیلترینگ و بهطور خاص طرح صیانت چیست؟
۴- سال آینده موعد تحقق اهداف سند چشمانداز است که بر اساس آن قرار بود ایران ازجمله در زمینه پژوهشی، فناوری و علمی کشوری توسعهیافته باشد. این در حالی است که باوجود تأکید مقامهای ارشد نظام در چهار دهه گذشته، بودجه پژوهشی کشور نهتنها به هدف ۳ درصد نرسیده که زیر نیم درصد تولید سرانه ناخالص ملی قرار دارد. با عدم تحقق اهداف سند چشمانداز و افق ۱۴۰۴ در سند توسعه علمی، برنامه مشخص شما برای توسعه درزمینه پژوهشهای علمی، تحقیقی و همینطور ترسیم برنامه پیش روی کشور در حوزه علم چیست؟
۵- در حالیکه کشورهای مختلف ازجمله در منطقه ما، درحالتوسعه برنامه فضایی غیرنظامی خود هستند و باوجوداینکه برنامه فضایی ایران پیشتر از بسیاری از رقبای منطقهای ایجادشده بود شاهد نوعی بیبرنامگی یا شفاف نبودن برنامه فضایی غیرنظامی ایران هستیم. نگاه دولت شما به برنامه فضایی غیر دفاعی ایران چیست و چه برنامهای برای توسعه آن، دارید اهداف این برنامه در دولت شما کدام است و چگونه تلاش خواهید کرد بخش دفاعی و مدنی این برنامه را تفکیک کنید.
۶- در سالهای اخیر مواردی از حوزه بهداشت عمومی به طور خاص در حوزه زنان، نظیر دسترسی به داروهای پیشگیری از بارداری، غربالگری پیش از تولد، دسترسی به امکانات مداخله درمانی چالشهای بارداری، آزمون و واکسینسیون بیماری های ایشان و امثال آن با مشکلات زیادی روبرو است. دیدگاه شما درباره این محدودیتها چیست و تا چه اندازه در سیاست پزشکی حق مالکیات زنان بر بدن خود را به رسمیت می شناسید و آیا از دید دولت شما تلاش بری افزایش جمعیت نیازمند این مداخلات و در خطر قرار دادن سلامت زنان و نسل آینده است؟
۷- ایران و جهان هنوز از پسلرزههای بحران همهگیری کووید-۱۹ بیرون نیامده است. بااینوجود ما هر لحظه ممکن است مواجه با بحران سلامت عمومی دیگری باشیم. در جریان همهگیری کووید-۱۹ برخی از سیاستهای وزارت بهداشت و نظام سلامت باعث کاهش بیاعتمادی عمومی به این نهاد شد که به نظر میرسد روند مدیریت سلامت جامعه در بحرانهای بعدی را با چالش مواجه کند. برنامه شما برای رصد و آمادگی بحران سلامت احتمالی بعدی چیست؟ و چه برنامهای برای ترمیم این اعتماد آسیبدیده یا بهبود آن دارید؟
۸- با توجه به توسعه ارتباطات فناوری و دیجیتال و استفاده روزافزون از برنامههای مبتنی بر شبکه در دادوستد بخش خصوصی و همینطور فرآیندهای دولتی، نگرانیهای جدی در زمینه به خطر افتادن و سو استفاده از دادههای شخصی و نقض حریم خصوصی افراد هم از سوی بخش تجاری ،هم از سوی تبهکاران دیجیتال و هم به طور خاص از سوی بخشهایی از دولت وجود دارد. در بخش هایی از طرح های موجود فعالان آنلاین موظف به اشتراک داده های کاربران خود به طور عام – بدون نیاز به حکم دادگاه – به دستگاه های دولتی و قضایی هستند. دیدگاه و نظر شما درباره حریم شخصی و دادههای افراد در فضای دیجیتال چیست و چه برنامهای برای تحقق آن دارید؟
