جام دانش ۲۷ دی

خلاصه ای از برخی خبرهای علم و فناوری روز

رقابت فضایی میلیاردرها: پرتاب موفقیت‌آمیز موشک “نیو گلن” توسط بلو اوریجین

امروز ۲۷ دی ماه، شرکت بلو اوریجین، به رهبری جف بزوس، موفق شد موشک عظیم‌الجثه “نیو گلن” را با موفقیت از پایگاه فضایی کیپ کاناورال در فلوریدا به فضا پرتاب کند. این پرتاب که در ساعت ۲:۰۳ بامداد به وقت محلی انجام شد، نقطه عطفی در رقابت بین بزوس و ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس‌ایکس، محسوب می‌شود.

این ماموریت که نیوگلن یک یا NG-1 نام دارد محموله ای آزمایشی را باید بر فراز پرتابگر ۹۸ متری خود حمل و در مدار قرار دهد.

جف بزوس، بنیان‌گذار بلو اوریجین و آمازون، از مرکز کنترل در کیپ کاناورال نظاره‌گر این پرتاب بود و پس از موفقیت مأموریت، تصاویری از لحظات پرتاب و صعود ۱۳ دقیقه‌ای موشک به مدار را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشت. ایلان ماسک نیز در پیامی در شبکه اجتماعی X، این موفقیت را به بزوس و تیم بلو اوریجین تبریک گفت.

اگرچه قرار بود طبقه اول موشک “نیو گلن” پس از پاین وظایفش بر روی کشتی “جکلین” در اقیانوس اطلس فرود بیاید، اما این بخش از مأموریت با موفقیت همراه نبود و بوستر در مسیر بازگشت از دست رفت. با این حال، هدف اصلی مأموریت که رسیدن به مدار زمین بود، با موفقیت انجام شد و این پرتاب به عنوان گامی مهم در تاریخچه بلو اوریجین ثبت گردید.

این موفقیت، بلو اوریجین را به عنوان رقیبی جدی برای اسپیس‌ایکس در صنعت فضایی معرفی می‌کند. موشک “نیو گلن” با ارتفاع ۹۸ متر و قابلیت حمل محموله‌های سنگین، برای مأموریت‌های مختلفی از جمله ارسال ماهواره‌ها و حتی برنامه‌های سرنشین‌دار به ماه طراحی شده است. این پرتاب موفق، بلو اوریجین را یک گام به تحقق اهداف بلندپروازانه‌اش نزدیک‌تر کرد و نشان‌دهنده پیشرفت‌های چشمگیر در فناوری موشکی این شرکت است.

موفقیت های آینده این پروژه از یک سو باعث کاهش هزینه پرتاب‌های فضایی و رشد سریع فناوری می‌شود اما از سوی دیگر پروژه‌هایی مانند شبکه اینترنت ماهواره‌ای جف بیزوس که قرار است در رقابت با استارلینک هزاران ماهواره را در مدارهای نزدیک زمین قرار دهد نگرانی‌های درباره افزایش زباله‌های فضایی و همین طور آلودگی های نوری ناشی از ماهواره‌ها برای رصدهای نجومی ایجاد کرده است.

منبع خبر

ماه در فهرست میراث فرهنگی در معرض خطر در سال ۲۰۲۵

برای نخستین بار در تاریخ، ماه به فهرست مکان‌های میراث فرهنگی در معرض خطر اضافه شد. بنیاد جهانی آثار تاریخی (WMF) در گزارش دوسالانه خود که در ژانویه ۲۰۲۵ منتشر شد، اعلام کرد که مکان‌های تاریخی موجود در سطح ماه به دلیل موج جدید اکتشافات فضایی، به‌ویژه توسط شرکت‌های خصوصی، با تهدیدات جدی مواجه هستند.

ماه به‌عنوان بخشی از تاریخ بشریت، میزبان مکان‌های تاریخی مهمی است که شامل آثار به‌جامانده از مأموریت‌های فضایی دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ است. از جمله این مکان‌ها، می‌توان به محل فرود تاریخی آپولو ۱۱ اشاره کرد که در آن نیل آرمسترانگ و باز آلدرین اولین قدم‌های انسان را روی ماه برداشتند. علاوه بر این، سایت‌های برخورد کاوشگرهای روسی و دیگر مأموریت‌های اولیه نیز از جمله میراث‌های موجود در سطح ماه به شمار می‌آیند.

نگرانی اصلی، آسیب‌هایی است که می‌تواند در اثر فرودهای جدید و فعالیت‌های فضایی، به این سایت‌های تاریخی وارد شود. فعالیت شرکت‌های خصوصی که در تلاش برای استخراج منابع ماه هستند، خطرات جدیدی را برای حفظ این مکان‌های ارزشمند ایجاد کرده است. نبود چارچوب قانونی بین‌المللی برای حفاظت از این سایت‌ها، نگرانی‌ها را دوچندان کرده است. بنیاد جهانی آثار تاریخی تأکید کرده که باید چارچوبی مشابه معاهده جنوبگان برای حفاظت از میراث فرهنگی در فضا ایجاد شود.

این گزارش همچنین توجه را به دیگر مکان‌های در معرض خطر در زمین جلب کرده است، از جمله ساختمان‌های تاریخی در غزه، فانوس‌های دریایی در ایالت مین آمریکا، غارهای بودایی در چین و تالارهای تجمع در بلفاست. همه این مکان‌ها به دلایل مختلفی از جمله تغییرات اقلیمی، گردشگری بی‌رویه و بی‌توجهی، با خطر نابودی مواجه هستند.

اضافه شدن ماه به این فهرست نشان می‌دهد که میراث فرهنگی بشر فراتر از مرزهای زمین گسترش یافته و نیاز به توجه بین‌المللی برای حفاظت از آن دارد. بنیاد جهانی آثار تاریخی امیدوار است که این اقدام، توجه عمومی و همکاری جهانی را برای حفظ این گنجینه‌های بی‌نظیر جلب کند و نسل‌های آینده بتوانند از این میراث‌های گران‌بها بهره‌مند شوند.

منبع خبر

گونه‌ای انسانی در محیط سخت بیابان زندگی می‌کرده است

مطالعه‌ای جدید که در ژانویه ۲۰۲۵ در نیویورک تایمز گزارش شده است، نشان می‌دهد که گونه انسانی منقرض‌شده‌ای مانند هومو ارکتوس توانسته در شرایط دشوار بیابانی زنده بماند. این یافته‌ها بر اساس تحلیل بقایای باستان‌شناسی و محیط‌زیستی در مناطقی از آفریقا و خاورمیانه به دست آمده است و نشان‌دهنده توانایی چشمگیر این گونه‌ها در تطبیق با شرایط محیطی سخت است.

هومو ارکتوس یکی از قدیمی‌ترین گونه‌های انسانی است که به دلیل توانایی‌هایش در ساخت ابزارهای سنگی و حرکت به مناطق مختلف شناخته می‌شود. اما پژوهش جدیدی که توسط تیمی از باستان‌شناسان و متخصصان محیط‌زیست انجام شده، نشان می‌دهد که این گونه‌ها به‌طور خاص در بیابان‌های خشکی که منابع آبی و غذایی محدود داشتند، زندگی می‌کردند. این شرایط بی‌نهایت سخت، نیازمند مهارت‌های خاصی برای بقا بوده است.

محققان با بررسی رسوبات و ابزارهای سنگی کشف‌شده در مناطق باستانی به شواهدی از تغییرات اقلیمی در زمان حیات این گونه دست یافتند. به نظر می‌رسد هومو ارکتوس توانسته است از طریق شکار حیوانات کوچک و بهره‌برداری از منابع طبیعی محدود، خود را با این شرایط وفق دهد. یافته‌های جدید همچنین حاکی از آن است که تغییرات دمایی و کاهش شدید بارندگی، محیط این بیابان‌ها را به‌شدت خشن‌تر کرده بود.

این مطالعه تصویری دقیق‌تر از توانایی‌های تطبیقی این گونه انسانی ارائه می‌دهد و اهمیت آن در تاریخ تکامل انسان را روشن می‌سازد. محققان معتقدند که این سازگاری‌ها ممکن است نقش کلیدی در گسترش جمعیت‌های انسانی از آفریقا به مناطق دیگر جهان ایفا کرده باشد.

این تحقیق همچنین توجهات را به تغییرات اقلیمی امروز جلب کرده است. همان‌طور که هومو ارکتوس مجبور به تطبیق با محیط متغیر خود بود، انسان‌های امروزی نیز باید راه‌هایی برای مدیریت چالش‌های ناشی از تغییرات اقلیمی پیدا کنند.

این یافته‌ها نشان می‌دهند که حتی در شرایط سخت بیابانی، گونه‌های انسانی گذشته توانسته‌اند راه‌هایی برای بقا پیدا کنند، که نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری و قدرت خلاقیت آن‌ها در مواجهه با طبیعت است. این مطالعه نه تنها دانش ما را درباره تاریخ تکامل انسان گسترش می‌دهد، بلکه یادآور نیاز به سازگاری و انعطاف‌پذیری در برابر چالش‌های محیطی برای جوامع مدرن است.

کهکشان کوچک لئو پ: روشن شدن دوباره و نگاهی به تکامل کیهانی

در مطالعه‌ای که گزارش آن در ژانویه ۲۰۲۵ منتشر شد، تیمی از محققان به رهبری کریستن مک‌کوئین، استاد فیزیک و نجوم در دانشگاه راتگرز، کشف کردند که کهکشان کوتوله لئو پ، همسایه دوردست راه شیری، در دوره‌ای مهم از تاریخ کیهان دوباره فعال شده و در زمانی که بسیاری از کهکشان‌های کوچک دیگر فعالیت نداشتند، به تولید ستارگان پرداخته است.

لئو پ، که در فاصله ۵٫۳ میلیون سال نوری از زمین و در صورت فلکی شیر قرار دارد، در سال ۲۰۱۳ توسط مک‌کوئین و همکارانش کشف شد. این کهکشان به دلیل داشتن عناصر شیمیایی بسیار کم به جز هیدروژن و هلیوم، “لئو پِرِستین” نامیده می‌شود. مطالعه این کهکشان فرصتی منحصربه‌فرد برای بررسی تکامل اولیه یک کهکشان کم‌جرم فراهم می‌کند.

تیم تحقیقاتی با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب، به بررسی ستارگان لئو پ پرداختند که قدمتی حدود ۱۳ میلیارد سال دارند و به‌عنوان “سوابق فسیلی” از تشکیل ستارگان در زمان‌های اولیه عمل می‌کنند. آن‌ها دریافتند که لئو پ در ابتدا ستارگان را تشکیل داده، اما سپس در دوره‌ای به نام “عصر یونش مجدد” به مدت چند میلیارد سال از تشکیل ستارگان بازمانده است. پس از این وقفه، کهکشان دوباره فعال شده و به تشکیل ستارگان جدید پرداخته است.

این یافته‌ها نشان می‌دهد که کهکشان‌های کوچک می‌توانند دوره‌های توقف و شروع مجدد در فعالیت‌های ستاره‌سازی خود داشته باشند، که این امر می‌تواند به درک بهتر از تکامل کیهانی و فرآیندهای شکل‌گیری ستارگان کمک کند.

سیستم هشدار زودهنگام: باکتری‌ها پیش از تهدید، بیوفیلم‌های محافظ تشکیل می‌دهند

پژوهشگران دانشگاه بازل در مطالعه‌ای که گزارش آن امروز منتشر شد، اعلام کردند که باکتری‌ها قادرند با استفاده از سیگنال‌های خطر عمومی، تهدیدات محیطی را پیش‌بینی کرده و پیش از وقوع آن‌ها، بیوفیلم‌های محافظ تشکیل دهند. این بیوفیلم‌ها ساختارهای پیچیده‌ای هستند که باکتری‌ها را در برابر عوامل مهاجم مانند فاژها، سلول‌های ایمنی و آنتی‌بیوتیک‌ها محافظت می‌کنند.

در این مطالعه، تیم به رهبری پروفسور کنوت درشر دریافت که قطعات دیواره سلولی باکتری‌ها، موسوم به پپتیدوگلیکان‌ها، به‌عنوان سیگنال‌های خطر عمل می‌کنند. این مولکول‌ها هنگام مرگ باکتری‌ها توسط فاژها یا آنتی‌بیوتیک‌ها آزاد شده و توسط باکتری‌های دیگر شناسایی می‌شوند. پاسخ باکتری‌ها به این سیگنال‌ها، تولید مولکول کوچکی به نام c-di-GMP است که تشکیل بیوفیلم را تحریک می‌کند.

این رفتار در پاتوژن‌های خطرناکی مانند ویبریو کلرا، عامل بیماری وبا، و همچنین سودوموناس آئروژینوزا، آسینتوباکتر بومانی، استافیلوکوکوس اورئوس و انتروکوکوس فکالیس مشاهده شده است. جالب توجه است که سلول‌های ایمنی انسان نیز پپتیدوگلیکان‌ها را به‌عنوان سیگنال عفونت شناسایی می‌کنند که نشان‌دهنده شباهت‌های غیرمنتظره‌ای بین مکانیسم‌های دفاعی باکتری‌ها و انسان است.

این کشف می‌تواند به توسعه روش‌های جدیدی برای مقابله با پاتوژن‌های تشکیل‌دهنده بیوفیلم منجر شود و درک بهتری از چگونگی ارتباط و پاسخ باکتری‌ها به تهدیدات محیطی فراهم کند.

تأثیر تغییرات اقلیمی بر چرخه آب در اکوسیستم‌های علفزار

نتایج مطالعه‌ای که امروز توسط دانشگاه مریلند و موسسات همکار منتشر شد، نشان می‌دهد که خشکسالی و افزایش دما در شرایط غنی از CO₂ می‌توانند به‌طور چشمگیری نحوه استفاده و حرکت آب در علفزارها را تغییر دهند. این تحقیق، اولین شواهد تجربی از تأثیرات بالقوه تغییرات اقلیمی بر حرکت آب در اکوسیستم‌های علفزار را ارائه می‌دهد؛ اکوسیستم‌هایی که نزدیک به ۴۰٪ از سطح زمین را پوشش می‌دهند و نقش حیاتی در چرخه آب زمین ایفا می‌کنند.

جسی رادولینسکی، نویسنده اصلی این مطالعه و پژوهشگر پسادکتری در دپارتمان علوم محیطی و فناوری دانشگاه مریلند، بیان کرد: “اگر می‌خواهیم اثرات تغییرات اقلیمی بر منابع آب زمین را پیش‌بینی کنیم، نیاز به داده‌هایی داریم که نشان دهد چرخه هیدرولوژیکی در مقیاس کوچک چگونه واکنش نشان می‌دهد، اما چنین داده‌هایی تاکنون در دسترس نبوده است.”

در این آزمایش، محققان در همکاری با دانشگاه اینسبروک، در مراتع اتریش شرایط آب و هوایی مختلفی را شبیه‌سازی کردند. آن‌ها با استفاده از پناهگاه‌های خودکار بزرگ، دما و سطح CO₂ را افزایش داده و خشکسالی‌های مکرر را ایجاد کردند تا تأثیر این شرایط را بر حرکت آب در خاک و گیاهان بررسی کنند. نتایج نشان داد که در شرایط خشکسالی و افزایش دما، ساختار خاک در منطقه ریشه تغییر کرده و آب سریع‌تر از حد انتظار از خاک عبور می‌کند، که می‌تواند منجر به کاهش تعامل آب با ریشه‌ها و افزایش انتقال مواد مغذی و آلاینده‌ها به آب‌های سطحی شود.

علاوه بر این، گیاهانی که در معرض این شرایط قرار گرفتند، آب کمتری را از طریق تعرق به اتمسفر بازمی‌گردانند، که می‌تواند منجر به کاهش خنک‌کنندگی جوی و ایجاد یک حلقه بازخوردی از خشکسالی و گرمایش بیشتر شود.

این یافته‌ها نشان می‌دهند که تغییرات اقلیمی می‌توانند تأثیرات عمیقی بر چرخه آب در اکوسیستم‌های علفزار داشته باشند، که این امر نیازمند توجه ویژه در مدیریت منابع آب و برنامه‌ریزی‌های زیست‌محیطی است.

آسیب بهRNA عامل اصلی آفتاب‌سوختگی حاد

نتایج مطالعه‌ای که از سوی دانشگاه کپنهاگ و دانشگاه فناوری نانیانگ سنگاپور منتشر شده است، نشان می‌دهد که آسیب به RNA، نه DNA، عامل اصلی آفتاب‌سوختگی حاد است. این پژوهش که در مجله Molecular Cell به چاپ رسیده است، نشان می‌دهد که آسیب به RNA، به‌ویژه RNA پیام‌رسان (mRNA)، منجر به پاسخ‌های التهابی و مرگ سلولی در پوست می‌شود.

RNA، مشابه DNA، مولکولی است که اطلاعات ژنتیکی را حمل می‌کند، اما برخلاف DNA که پایدار است، RNA مولکولی گذرا است. mRNA به‌عنوان واسطه‌ای بین DNA و پروتئین‌ها عمل می‌کند و اطلاعات لازم برای ساخت پروتئین‌ها را از DNA به ریبوزوم‌ها منتقل می‌کند. آسیب به mRNA می‌تواند فرآیند ترجمه پروتئین را مختل کرده و منجر به پاسخ‌های استرسی در سلول شود.

محققان دریافتند که آسیب به mRNA باعث فعال شدن پروتئینی به نام ZAK-alpha می‌شود که پاسخ استرس ریبوتوکسیک را هدایت می‌کند. این پاسخ به‌عنوان یک سیستم نظارتی درون سلول عمل می‌کند که آسیب به RNA را تشخیص داده و منجر به سیگنال‌های التهابی و جذب سلول‌های ایمنی می‌شود که در نهایت به التهاب پوست منجر می‌شود.

این مطالعه بر روی موش‌ها و سلول‌های پوستی انسان انجام شده و نشان می‌دهد که پاسخ‌های مشابهی به تابش UV در هر دو مشاهده می‌شود. زمانی که ژن ZAK در موش‌ها حذف شد، پاسخ‌های التهابی و مرگ سلولی ناشی از تابش UV کاهش یافت، که نشان‌دهنده نقش کلیدی این پروتئین در پاسخ پوست به آسیب‌های ناشی از UV است.

این یافته‌ها درک ما از آفتاب‌سوختگی و مکانیسم‌های دفاعی پوست را تغییر می‌دهد و نشان می‌دهد که آسیب به RNA می‌تواند پاسخ سریع‌تر و مؤثرتری را در برابر آسیب‌های ناشی از تابش UV فراهم کند. این کشف می‌تواند به توسعه روش‌های جدیدی برای محافظت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از نور خورشید منجر شود.

پ.ن: با توجه به اینکه در دوران ما آفتاب سوختگی به عنوان برنزه شدن یکی از ویژگی‌های زیبایی فرض شده و رواج فراوانی دارد آشنایی با انواع سوختگی ناشی از آفتاب سوختگی و خطرات آن اهمیت به سزایی دارد تا مبادا در طلب زیبایی فرضی سلامت خود را به خطر بیندازیم.

نقش کلیدی شهروند دانشمندان در مبارزه با گونه‌های مهاجم

گزارشی که امروز در فیز.ارگ منتشر شد به اهمیت مشارکت دانشمندان شهروندی در شناسایی و کنترل گونه‌های مهاجم در استرالیا می‌پردازد. این گزارش نشان می‌دهد که چگونه افراد عادی با استفاده از فناوری‌های نوین می‌توانند در حفاظت از تنوع زیستی و امنیت زیست‌محیطی نقش مؤثری ایفا کنند.

در دهه ۱۸۵۰، جین پاترسون، یکی از مهاجران نزدیک آلبری، بذرهای گیاهی با گل‌های بنفش زیبا را در باغ خود کاشت. این گیاه که بعدها به نام “نفرین پاترسون” شناخته شد، به سرعت در سراسر جنوب استرالیا گسترش یافت و به عنوان علف هرز، مراتع حاصلخیز را تحت تأثیر قرار داد. حدود ۱۵۰ سال بعد، کانتینری از ایالات متحده به بندر بریزبن رسید که حاوی کلونی مورچه‌های آتشین وارداتی (Solenopsis invicta) بود. این مورچه‌ها به سرعت در جنوب کوئینزلند گسترش یافتند و اکنون در مساحتی حدود ۶۰۰,۰۰۰ هکتار یافت می‌شوند و خطر گسترش به ایالت‌های دیگر را نیز دارند.

استرالیا سالانه حجم بالایی از واردات را دریافت می‌کند که هر یک می‌تواند حامل گونه‌های مهاجم باشد. با وجود سیستم پیچیده امنیت زیستی در مرزها، شناسایی زودهنگام آفات، علف‌های هرز و قارچ‌های مهاجم در محیط می‌تواند به حفاظت از تنوع زیستی و صنایع مهم کمک کند.

خوشبختانه، سرویس هشدارهای امنیت زیستی اطلس حیات استرالیا (ALA) به هر فردی با یک تلفن هوشمند امکان می‌دهد تا مشاهدات خود از گونه‌های مهاجم را گزارش کند. این سرویس به مقامات مربوطه امکان می‌دهد تا در صورت شناسایی گونه‌های مورد نظر، اقدامات لازم را انجام دهند. این سرویس تاکنون به شناسایی چندین گونه مهاجم، از جمله کشف صدف طلایی آب شیرین (Corbicula fluminea) در کوئینزلند کمک کرده است.

دکتر ارین راجر، مسئول امنیت زیستی در ALA، بیان می‌کند که تحقیقات اخیر نشان داده است که دانشمندان شهروندی می‌توانند از طریق این سرویس در نظارت بر امنیت زیستی نقش داشته باشند. او می‌گوید: “حدود ۹۹٪ از هشدارهایی که صادر کرده‌ایم، از مشاهدات دانشمندان شهروندی بوده است. این امر به دلیل حجم بالای گزارش‌ها و دفعات بارگذاری داده‌ها است که دانشمندان شهروندی را به ابزاری مفید برای نظارت بر امنیت زیستی تبدیل می‌کند.”

گونه‌های مهاجم می‌توانند بر صنایع حساس مانند کشاورزی و همچنین گونه‌های بومی تأثیر منفی بگذارند. برخی از تهدیدات امنیت زیستی، مانند خرگوش‌ها و لانتانا، به‌طور عمدی به استرالیا معرفی شده‌اند، اما تهاجم‌های اخیر، مانند مورچه‌های آتشین وارداتی، به‌طور تصادفی و از طریق کالاهای تجاری وارد شده‌اند. این آفات، علف‌های هرز و بیماری‌ها در صورت شناسایی زودهنگام، قابل ریشه‌کنی هستند.

برای اطمینان از اطلاع‌رسانی سریع به مقامات مربوطه در مورد تهاجم‌های جدید، ALA با همکاری دپارتمان کشاورزی، شیلات و جنگلداری استرالیا (DAFF) از طریق ابتکار Catalysing Australia’s Biosecurity، سرویس هشدارهای امنیت زیستی را توسعه داده است.

هر هفته، محققان، دولت، صنعت و دانشمندان شهروندی هزاران مشاهده از گیاهان، حیوانات و بیماری‌ها را به ALA ارسال می‌کنند که شامل گونه‌های مهاجم نیز می‌شود. این داده‌ها به دولت‌ها، مالکان زمین و محققان کمک می‌کند تا اطلاعات به‌روز و دقیقی در مورد پراکندگی گونه‌ها داشته باشند و در صورت لزوم، اقدامات مدیریتی مناسب را انجام دهند.

مشارکت دانشمندان شهروندی در نظارت بر گونه‌های مهاجم، نمونه‌ای از همکاری مؤثر بین جامعه و مقامات برای حفاظت از محیط‌زیست و تنوع زیستی استرالیا است. این تلاش‌ها می‌تواند به کاهش تأثیرات منفی گونه‌های مهاجم و حفظ اکوسیستم‌های بومی کمک کند.

چنین ساختاری می تواند برای مناطق مختلف که با خطرات گونه های مهاجم روبرو هستند نیز به کار گرفته شود. البته که بازه امکاناتی که علوم شهروندی در اختیار ساختار علم قرار می دهد فراتر از این داستان است و می تواند عمده حوزه های علم و طبیعت را در بر بگیرد.

مقابله مریخ و زمین: فرصت طلایی برای مشاهده سیاره سرخ

امشب، زمین و مریخ در مقابلهی جذاب در آسمان قرار می‌گیرند که فرصتی کم‌نظیر برای علاقه‌مندان به نجوم و رصدگران فراهم می‌کند. مقابله یا “اپوزیشن”، زمانی رخ می‌دهد که مریخ، زمین، و خورشید در یک خط قرار می‌گیرند و زمین بین خورشید و مریخ قرار دارد. این پدیده باعث می‌شود مریخ در نزدیک‌ترین فاصله از زمین و درخشان‌ترین حالت خود در آسمان شب دیده شود.

مریخ امسال در فاصله تقریبی ۶۲ میلیون کیلومتری زمین قرار می‌گیرد و با درخششی کم‌نظیر به‌راحتی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است. این سیاره در صورت فلکی جوزا قرار دارد و رنگ متمایز نارنجی-قرمز آن به‌آسانی در آسمان شب قابل تشخیص است. دو ستاره دیگری که به همراه مریخ خط راستی را در آسمان تشکیل می دهند دو راس صورت فلکی جوزا یا کاستور و پلوکس هستند. برای علاقه‌مندان به رصد، این بهترین زمان برای مشاهده جزئیات سطح مریخ با استفاده از تلسکوپ‌های کوچک یا حتی دوچشمی‌ها است .

مقابله‌های مریخ به‌طور متوسط هر ۲۶ ماه یک‌بار رخ می‌دهند، اما فاصله این سیاره با زمین بسته به مدارهای بیضوی هر دو سیاره متفاوت است. مقابله‌های نزدیک‌تر، مانند آنچه در سال ۲۰۱۸ رخ داد، شرایط بهتری برای مطالعات علمی و رصد فراهم می‌کنند. اما حتی در مقابله‌های عادی نیز، این پدیده فرصتی ارزشمند برای بررسی تغییرات سطح مریخ، مانند طوفان‌های گردوغبار یا تغییرات فصلی کلاهک‌های یخی، ارائه می‌دهد.

برای مشاهده مریخ، کافی است پس از غروب خورشید به آسمان شرقی نگاه کنید. مریخ به‌صورت نقطه‌ای درخشان  و اخرایی رنگ در آسمان دیده می‌شد. قرار داشتن در شرایط مقابله به این معنی است که سیاره مریخ با غروب خورشید از افق شرقی طلوع می‌کند و تا طلوع خورشید در آسمان حضور دارد. استفاده از تلسکوپ می‌تواند به شما کمک کند جزئیاتی از سطح مریخ، از جمله مناطق تیره و روشن یا حتی کلاهک‌های یخی قطبی را مشاهده کنید و البته که اگر امشب (دیشب به وقت ایران) را از دست دادید نگران نباشید در روزهای پیش روی نیز می توانید بهرام سلحضور آسمان را در نزدیک ترین فواصل خود از زمین رصد کنید.

یکی از نزدیک ترین مقابله های مریخ ۲۷ مارس ۲۰۳۵ رخ خواهد داد و در آن شب مریخ به فاصله ۵۷٫۳ میلیون کیلومتری زمین می رسد.

آخرین باری که مریخ چنین به زمین نزدیک شده بود سال ۲۰۰۳ بود (قدیمی تر ها در تهران شاید به یاد داشته باشند در آن شب برنامه شب مریخ در رصدخانه زعفرانیه تهران میزبان هزاران نفر از علاقه مندان بود) و دفعه بعد که چنین فاصله ای در مقابله اتفاق بیفتد ۲۰۵۰ است.
البته حتی مقابله ۲۰۳۵ هم نمی تواند رکورد مقابله سال ۲۰۰۳ را بشکند. مقابله ای که در بازه ای ۶۰ هزارساله بی نظیر بود. دفعه بعد که مریخ به چنان نزدیکی به زمین برسد سا ۲۲۸۷ خواهد بود.

شما از این نشانی می توانید نقشه آسمان را برای مکان خود مشاهده کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

*

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.