نگاهی به تعدادی از ماجراهای علم
یک ماه ریاست جمهوری و تهدید علم
نیچر در گزارشی از وضعیت یک ماه نخست ریاست جمهوری ترامپ از این دوره با تیتر «لشکری کشی ترامپ علیه علم» یاد کرده است. رفتارهای ضد علم رییس جمهور ایالات متحده نه تنها با عث نگرانی اجتماع علمی ایالات متحده که زنگ خطری برای توسعه علمی در جهان است. در ادامه بازنویسی مختصری از این نوشته را می‌خوانید:
چالش‌های علم در دوران جدید: تهدیدهای بی‌سابقه و مقاومت دانشمندان
در روزهایی که جامعه علمی ایالات متحده در انتظار سیاست‌های تازه بود، سیل تغییرات غیرمنتظره از سوی دولت جدید، فضایی از نگرانی و عدم اطمینان را در میان پژوهشگران ایجاد کرد. با گذشت تنها یک ماه از آغاز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، بودجه‌های تحقیقاتی دچار تغییراتی شد که بسیاری از پروژه‌های علمی حیاتی را به خطر انداخت. حالا سوال اصلی این است: آیا آینده پژوهش علمی در خطر است؟
تغییراتی که دانشمندان را غافلگیر کرد
در نخستین روزهای این دولت، چندین تصمیم کلیدی در حوزه بودجه‌ریزی و سیاست‌های علمی اتخاذ شد که پیامدهای آن به سرعت در جامعه علمی احساس شد. کاهش بودجه تحقیقاتی برخی از سازمان‌های مهم، مانند بنیاد ملی علوم (NSF) و مؤسسه ملی سلامت (NIH)، نگرانی‌هایی جدی را درباره آینده پژوهش‌های اساسی و کاربردی ایجاد کرد. برخی از پروژه‌هایی که سال‌ها روی آن‌ها کار شده بود، ناگهان در بلاتکلیفی فرو رفتند و بسیاری از پژوهشگران نگران از دست دادن فرصت‌های تحقیقاتی خود شدند.
یکی از دانشمندان در این‌باره گفت:
“ما انتظار داشتیم که دولت جدید از تحقیقات علمی حمایت کند، اما اکنون با کاهش بودجه‌ها و محدودیت‌های جدید روبه‌رو هستیم. این تصمیمات نه‌تنها مسیر تحقیقات را کند می‌کند، بلکه ممکن است نسل جدیدی از دانشمندان را از ادامه کار منصرف کند.”
تاثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت بر علم و فناوری
دانشمندان هشدار داده‌اند که کاهش بودجه می‌تواند تحقیقات زیست‌پزشکی، فیزیک، اقلیم‌شناسی و سایر رشته‌های علمی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. در حالی که برخی از این تغییرات ممکن است در کوتاه‌مدت قابل مدیریت باشند، نگرانی اصلی بر سر پیامدهای بلندمدت آن است. پژوهش‌های علمی اغلب به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت نیاز دارند و وقفه در تأمین مالی می‌تواند باعث از بین رفتن سال‌ها کار علمی شود.
از سوی دیگر، نگرانی‌هایی درباره سیاست‌های مهاجرتی جدید نیز وجود دارد. بسیاری از پژوهشگران خارجی که در دانشگاه‌های آمریکا مشغول کار بودند، اکنون با ابهاماتی درباره آینده خود روبه‌رو هستند. سخت‌گیری‌های جدید در صدور ویزا می‌تواند جریان ورود دانشمندان برجسته را متوقف کند، موضوعی که می‌تواند توانایی ایالات متحده در حفظ موقعیت پیشرو خود در علم و فناوری را به چالش بکشد.
مقاومت دانشمندان و تلاش برای حفظ علم
اما در میان این تهدیدها، جامعه علمی تسلیم نشده است. نشست‌های متعددی توسط دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی برگزار شده است تا راهکارهایی برای حفظ و حمایت از تحقیقات علمی ارائه شود. دانشمندان در تلاش‌اند با برقراری ارتباط مستقیم با سیاست‌گذاران، اهمیت حمایت از پژوهش را یادآوری کنند.
یکی از اقدامات مهم، اطلاع‌رسانی به مردم است. دانشمندان با نوشتن مقالات، شرکت در برنامه‌های تلویزیونی و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، سعی دارند مردم را از پیامدهای این سیاست‌ها آگاه کنند. هدف آن‌ها این است که نشان دهند کاهش سرمایه‌گذاری در علم، فقط بر پژوهشگران اثر نمی‌گذارد، بلکه در نهایت، سلامت، فناوری و کیفیت زندگی مردم را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
آینده علم در ایالات متحده: آیا امیدی هست؟
با وجود این چالش‌ها، جامعه علمی همچنان امیدوار است که از این بحران عبور کند. فشارهای بین‌المللی، واکنش‌های عمومی و تلاش‌های دانشمندان ممکن است در نهایت باعث شود که سیاست‌گذاران در تصمیمات خود تجدیدنظر کنند.
در پایان، چیزی که روشن است این است که علم، به عنوان نیروی پیش‌برنده‌ی تمدن بشری، نیاز به حمایت دائمی دارد. اگرچه امروز دانشمندان با موانع بزرگی روبه‌رو شده‌اند، اما آن‌ها همچنان در تلاش‌اند که با استقامت و آگاهی‌بخشی، راهی برای حفظ و پیشرفت علم پیدا کنند. آینده هنوز نوشته نشده است، اما آنچه مسلم است، این است که علم و حقیقت هیچ‌گاه متوقف نخواهند شد.
اقیانوس‌های باستانی سبز رنگ زمین
در پژوهشی تازه، گروهی از دانشمندان ژاپنی با استفاده از شبیه‌سازی‌های پیشرفته نشان داده‌اند که میلیاردها سال پیش، اقیانوس‌های زمین به رنگ سبز بوده‌اند. این مطالعه که در مجله Nature Ecology & Evolution منتشر شده است، به بررسی ترکیب شیمیایی جو و اقیانوس‌های اولیه زمین پرداخته و نشان می‌دهد که وجود آهن سه‌ظرفیتی در آب‌ها، به دلیل جذب نور آبی توسط هیدروکسید آهن و جذب نور قرمز توسط آب، باعث بازتاب نور سبز و در نتیجه سبز دیده‌شدن اقیانوس‌ها می‌شده است.
علاوه بر این، سیانوباکتری‌ها که در آن زمان در اقیانوس‌ها حضور داشتند، با استفاده از کلروفیل، نور خورشید را به انرژی تبدیل می‌کردند و رنگدانه‌های آن‌ها نوری را جذب می‌کرد که توسط آب سبز جذب نمی‌شد، و این امر به تشدید رنگ سبز اقیانوس‌ها کمک می‌کرد. این دوره سبز بودن اقیانوس‌ها حدود ۳ میلیارد تا ۶۰۰ میلیون سال پیش به طول انجامیده است.
در این مدت، سیانوباکتری‌ها با استفاده از انرژی خورشید، مولکول‌های آب را به اکسیژن و هیدروژن تجزیه کرده و این گازها را به جو آزاد می‌کردند. با گذشت زمان، افزایش غلظت اکسیژن در جو باعث واکنش با آهن محلول در آب دریاها شده و به تدریج رنگ اقیانوس‌ها از سبز به آبی تغییر یافته است.
این یافته‌ها نه تنها به درک بهتری از شرایط زیستی اولیه زمین کمک می‌کند، بلکه نشان‌دهنده تأثیرات متقابل بین ترکیب شیمیایی جو، اقیانوس‌ها و موجودات زنده در تکامل سیاره ما است.
«نیروی قدرتمندی که مانع خنک‌شدن اقیانوس هند می‌شود: تهدیدی جدید برای صخره مرجانی نینگالو»
در پژوهشی تازه، دانشمندان دریافته‌اند که یک نیروی قدرتمند مانع از خنک‌شدن طبیعی اقیانوس هند می‌شود که این مسئله خطرات بیشتری را برای صخره مرجانی نینگالو در پی دارد. این صخره که در سواحل شمال غربی استرالیا قرار دارد، اخیراً با پدیده سفیدشدگی گسترده مرجان‌ها مواجه شده است.
تصاویر ثبت‌شده توسط غواصان نشان‌دهنده سفیدشدگی شدید در چندین نقطه از این صخره است. این پدیده ناشی از موج گرمای دریایی شدیدی است که دمای سطح آب را تا ۴ درجه سانتی‌گراد بالاتر از حد معمول افزایش داده است.
نکته نگران‌کننده‌تر این است که این افزایش دما تنها به سطح آب محدود نمی‌شود؛ داده‌ها نشان می‌دهند که آب‌های گرم تا چند صد متر عمق نفوذ کرده‌اند. این گرمای عمیق می‌تواند فرآیند خنک‌سازی طبیعی اقیانوس را مختل کرده و مرجان‌ها را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.
این شرایط به‌ویژه به دلیل توسعه پدیده لانینا رخ داده است. در طی لانینا، بادهای تجاری تقویت شده و آب‌های گرم را به سمت غرب می‌رانند که این امر باعث تقویت جریان‌های اقیانوسی مهمی مانند جریان لیووین می‌شود. این جریان‌ها آب‌های گرم را به سمت سواحل غربی استرالیا هدایت کرده و منجر به تجمع گرما در این منطقه می‌شوند.
علاوه بر این، لانینا بر روی خنک‌سازی طبیعی صخره‌های مرجانی نیز تأثیر می‌گذارد. برخی از صخره‌ها به‌طور طبیعی توسط جزر و مدهای محلی خنک می‌شوند که آب‌های عمیق‌تر و سردتر را به سطح می‌آورند. این فرآیند می‌تواند به‌طور موقت استرس گرمایی را برای صخره‌ها کاهش دهد.
با این حال، با وجود این مکانیسم‌های طبیعی، افزایش دمای آب و تغییرات اقلیمی می‌تواند تأثیرات منفی جدی بر اکوسیستم‌های دریایی مانند صخره نینگالو داشته باشد. این یافته‌ها نشان‌دهنده اهمیت درک و مدیریت تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن بر محیط‌های دریایی است.
پیش‌نمونه مغناطیس خمیده سرن و امیدهای تازه برای توسعه فیزیک ذرات و پزشکی
در پژوهشی تازه، دانشمندان سرن (CERN) موفق به توسعه نمونه اولیه‌ای از یک آهنربای ابررسانا به نام «فوزیلو» شده‌اند که به دلیل شکل خاص خود، این نام را به خود اختصاص داده است. این آهنربا با طراحی منحصر به فرد خود، نویدبخش پیشرفت‌های قابل توجهی در فیزیک ذرات و حوزه پزشکی است.
فوزیلو، که به‌عنوان یک آهنربای دوقطبی با طراحی «کِرو-کانتد-کازین-تتا» (Curved-Canted-Cosine-Theta) شناخته می‌شود، در ابتدا برای استفاده در شتاب‌دهنده‌های ذرات فشرده، مانند حلقه ذخیره‌سازی جدید برای آزمایش ISOLDE در سرن، توسعه یافت. با این حال، این فناوری می‌تواند تأثیر بسزایی در حوزه پزشکی، به‌ویژه در درمان سرطان با استفاده از هادرون‌تراپی، داشته باشد.
هادرون‌تراپی نوعی پرتودرمانی است که از پرتوهای پروتون یا یون‌های سبک برای تابش به بافت‌های سرطانی استفاده می‌کند. در مقایسه با اشعه ایکس، این پرتوها انرژی کمتری در مسیر خود آزاد کرده و بیشتر انرژی را در نقطه‌ای خاص متمرکز می‌کنند. این ویژگی منجر به کاهش آسیب به بافت‌های سالم اطراف تومور و امکان تجویز دوزهای بالاتر به‌صورت ایمن‌تر می‌شود که در نهایت به تخریب سریع‌تر تومور می‌انجامد.
در دهه‌های اخیر، بیش از ۱۰۰ مرکز هادرون‌تراپی در سراسر جهان احداث شده است. با این حال، به دلیل هزینه‌های بالا و نیاز به منابعی مانند جریان‌های قوی و سیستم‌های خنک‌کننده با هلیوم مایع، تعداد کمی از مراکز پزشکی قادر به تهیه این تجهیزات هستند. تاکنون، هادرون‌تراپی تنها در برخی کشورهای اروپایی، آسیایی و ایالات متحده ارائه می‌شود، در حالی که در آفریقا هیچ مرکزی وجود ندارد و تنها یک مرکز در آمریکای جنوبی در حال ساخت است.
فناوری فوزیلو با طراحی ساده‌تر و نیاز به جریان کمتر، می‌تواند این درمان را در آینده در دسترس‌تر کند. این آهنربا به دلیل طراحی منحصر به فرد خود، نیاز به قطعات کمتری داشته و به‌صورت فشرده‌تر ساخته می‌شود. همچنین، فوزیلو به‌گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند با سیستم‌های خنک‌کننده خشک و بدون نیاز به هلیوم مایع کار کند، که این امر هزینه‌ها و پیچیدگی‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد.
طراحی فوزیلو بر اساس کابلی است که به دو سیم‌پیچ تو در تو پیچیده شده است. این سیم‌پیچ‌ها با زاویه‌ای خاص در اطراف یک قالب فلزی پیچیده می‌شوند. سیم‌پیچ داخلی در جهت مخالف سیم‌پیچ خارجی پیچیده شده و با هم میدان مغناطیسی دوقطبی را در داخل لوله ایجاد می‌کنند. این رویکرد جدید در ایجاد میدان دوقطبی، توسط نمونه آزمایشی فوزیلو مورد آزمایش قرار گرفته است.
برای تولید آهنربایی که با جریان کم کار کند، تیم سرن به رهبری آریل هازیوت، چندین سیم عایق‌شده را به‌صورت طناب در هم تنیده و سپس آن را در اطراف قالب فلزی پیچیده‌اند. این طراحی امکان ایجاد میدان مغناطیسی با قدرت ۳ تسلا در مرکز را با جریان نسبتا کم ۳۰۰ آمپر فراهم می‌کند.
مفهوم «کانتد-کازین-تتا» (CCT) از سال ۲۰۱۴ در سرن در حال توسعه است و در پروژه‌هایی مانند «برخورددهنده بزرگ هادرونی با درخشندگی بالا» (High-Luminosity LHC) استفاده شده است. پروژه ساخت نمونه آزمایشی فوزیلو تاکنون حدود ۲.۵ سال به طول انجامیده است.
این پیشرفت نشان‌دهنده توانایی سرن در توسعه فناوری‌های نوآورانه‌ای است که نه تنها در تحقیقات بنیادی فیزیک ذرات، بلکه در بهبود روش‌های درمانی پزشکی نیز تأثیرگذار هستند.
گزارشی از وضعیت شیوع سرخک در تگزاس
مدارس مذهبی معاف واکسیناسیون موتور پیشران شیوع
در ماه‌های اخیر، ایالت تگزاس با بزرگ‌ترین شیوع سرخک در سه دهه گذشته مواجه شده است. این بیماری که از اواخر ژانویه ۲۰۲۵ آغاز شد، تاکنون بیش از ۹۰ نفر را در هفت شهرستان مبتلا کرده است. بیشترین تعداد مبتلایان در شهرستان گینز گزارش شده است، جایی که ۵۷ مورد تأیید شده است. این شیوع به‌ویژه در جوامع منونایت با نرخ واکسیناسیون پایین‌تر متمرکز است.
سرخک یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که از طریق سرفه و عطسه منتقل می‌شود. علائم آن شامل تب بالا، سرفه، آبریزش بینی، چشم‌های قرمز و بثورات پوستی است که معمولاً ۱۰ تا ۱۲ روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شوند. در برخی موارد، این بیماری می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند ذات‌الریه و انسفالیت شود. سازمان جهانی بهداشت گزارش می‌دهد که در سال ۲۰۲۳، حدود ۱۰۷٬۵۰۰ نفر در سراسر جهان به دلیل سرخک جان خود را از دست داده‌اند که بیشتر آن‌ها کودکان واکسینه‌نشده زیر پنج سال بوده‌اند.
واکسیناسیون با واکسن MMR (سرخک، اوریون و سرخجه) مؤثرترین راه پیشگیری از سرخک است. دو دوز از این واکسن حدود ۹۷٪ اثربخشی دارد. با این حال، در سال‌های اخیر، نرخ واکسیناسیون در برخی جوامع کاهش یافته است. در شهرستان گینز، بسیاری از اعضای جامعه منونایت به‌طور منظم از خدمات بهداشتی سنتی استفاده نمی‌کنند و فرزندان خود را به مدارس عمومی نمی‌فرستند؛ عواملی که می‌تواند منجر به کاهش نرخ واکسیناسیون در این جامعه شود.
در دهه گذشته، موارد سرخک در ایالات متحده نوساناتی داشته است. بر اساس داده‌های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، در سال ۲۰۱۹، ۱٬۲۴۹ مورد سرخک گزارش شد که بالاترین تعداد از سال ۱۹۹۲ بود. این افزایش به شیوع در جوامع با نرخ واکسیناسیون پایین نسبت داده شد. در سال‌های بعد، تعداد موارد کاهش یافت، اما در سال ۲۰۲۴، ۱۳۲ مورد در ۲۱ منطقه گزارش شد. در سال ۲۰۲۵، تا ۲۰ فوریه، ۹۳ مورد سرخک در هشت منطقه از جمله تگزاس گزارش شده است.
شایان ذکر است که در شیوع کنونی تگزاس، ۱۶ نفر نیاز به بستری در بیمارستان داشته‌اند. مقامات بهداشتی تأکید می‌کنند که واکسیناسیون بهترین راه برای پیشگیری از سرخک و عوارض جدی آن است. آن‌ها به والدین توصیه می‌کنند که فرزندان خود را طبق برنامه‌های واکسیناسیون توصیه‌شده واکسینه کنند تا از سلامت جامعه و جلوگیری از شیوع بیماری‌های قابل پیشگیری اطمینان حاصل شود.
این شیوع سرخک در تگزاس نشان‌دهنده اهمیت بالای پوشش گسترده واکسیناسیون در جامعه است. کاهش نرخ واکسیناسیون، به‌ویژه در جوامع با دسترسی محدود به خدمات بهداشتی، می‌تواند منجر به شیوع بیماری‌های مسری و خطرناک شود. بنابراین، آموزش عمومی و ترویج واکسیناسیون از طریق سیاست‌های بهداشتی مؤثر، برای حفظ سلامت عمومی ضروری است.
در همین حال، مقامات بهداشتی در حال بررسی موارد احتمالی قرار گرفتن در معرض سرخک در دانشگاه‌های تگزاس هستند. یک فرد مبتلا به سرخک از شهرستان گینز در تاریخ ۱۴ فوریه از دانشگاه ایالتی تگزاس و رستوران «توین پیکس» در سن مارکوس بازدید کرده است. این فرد همچنین از دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو و مکان‌های عمومی دیگر در سن آنتونیو بازدید کرده است. مقامات بهداشتی از افرادی که در این مکان‌ها حضور داشته‌اند، خواسته‌اند که علائم سرخک را تحت نظر داشته باشند و در صورت بروز علائم، با مراکز بهداشتی تماس بگیرند.
این رویدادها بر اهمیت واکسیناسیون و آگاهی عمومی در پیشگیری از شیوع بیماری‌های مسری تأکید می‌کند. با افزایش نرخ واکسیناسیون و ارتقای آگاهی عمومی، می‌توان از بروز شیوع‌های مشابه در آینده جلوگیری کرد.
در همین حال رابرت کندی جونیور که یکی از چهره‌های مخالف واکسیناسیون است در نقش وزیر بهداشت ایالات‌متحده تسهیل در الزامات واکسیناسیون را در دستور کار قرار داده است. همین‌طور در دستوری تازه از سوی دانلد ترامپ و با تکرار ادعای احتمال ارتباط میان واکسیناسیون و اوتیسم – که بارها رد شده است – و افزایش ابتلا به اوتیسم در ایالات‌متحده، از او و دکتر اوز (پزشکی که به خاطر برنامه‌های تلویزیونی عامه‌پسند معروف است و پیش‌تر بارها به دلیل تبلیغ موارد شبه‌علم موردنقد قرارگرفته) ، را مامور بررسی این مسئله کرده است.