گشتی در جهان علم
«حفاظت از تپه‌های ایرلند به همراه توسعه گردشگری پایدار»
پژوهشی جدید در ایرلند نشان می‌دهد که مدیریت صحیح گردشگری میتواند به حفظ و تقویت تنوع زیستی در مناطق حفاظت‌شده کمک کند. این مطالعه که توسط دکتر اندرو تورسنی و پروفسور ایوان باکلی از دانشکده علوم طبیعی کالج ترینیتی دوبلین انجام شده، به بررسی تأثیر چرای کنترل‌شده دام‌ها بر تنوع گیاهی در یکی از مناطق حفاظت‌شده تپه‌ها پرداخته است.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که استفاده از چرای کم‌شدت و مدت‌دار توسط گاوها، که توسط دفتر امور عمومی (OPW) در منطقه «دری‌نان هاوس» در شهرستان کری مدیریت می‌شود، به حفظ و حتی افزایش تنوع گیاهی در زیستگاه‌های تپه‌های شنی منجر شده است. این رویکرد، علاوه بر جذب تعداد زیادی گردشگر، هیچ تأثیر منفی قابل‌تشخیصی بر یکپارچگی اکولوژیکی منطقه نداشته است.
دکتر تورسنی، نویسنده اصلی این پژوهش که در مجله «Global Ecology and Conservation» منتشر شده، اظهار داشت: «مقاصد گردشگری مانند مسیر «وایلد آتلانتیک وی» با نمایش مناظر طبیعی خیره‌کننده، گردشگران بسیاری را جذب می‌کنند. با این حال، بسیاری بر این باورند که گردشگری به حفاظت از این زیستگاه‌ها آسیب می‌زند. تحقیق ما این فرضیه را به چالش می‌کشد. در سایت دری‌نان، رویکرد OPW در توازن بین دسترسی بازدیدکنندگان و مدیریت چرای دام برای حفاظت از زیستگاه، به افزایش تنوع گیاهی منجر شده است که تجربه‌ای غنی‌تر و پرجنب‌وجوش‌تر را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.»
این یافته‌ها نشان می‌دهد که چراگاه‌های حفاظتی هدفمند می‌توانند به سلامت زیستگاه‌های غنی از گونه‌های گیاهی کمک کنند و ابزاری ارزشمند برای مدیران زمین در توازن بین حفاظت و دسترسی عمومی باشند. علاوه بر این، بازدیدکنندگانی که با فضاهای طبیعی به‌خوبی مدیریت‌شده تعامل دارند، ممکن است قدردانی عمیق‌تری نسبت به تنوع زیستی پیدا کنند و اهمیت شیوه‌های مدیریت پایدار را درک کنند.
به‌طور خاص، پژوهشگران دریافتند که تنوع زیستی در زیستگاه‌های تحت چرای دام به‌طور ملایمی افزایش یافته است، در حالی که زیستگاه‌های بدون چرای دام (یا مدیریت‌نشده) تا سال چهارم مطالعه با کاهش ۲۰ درصدی در تنوع زیستی مواجه شدند. از جمله گونه‌های گیاهی برجسته که از این رویکرد مدیریتی بهره‌مند شده‌اند، می‌توان به «کتان پری» (Linum catharticum)، «ارکیده هرمی» (Anacamptis pyramidalis) و «علف‌خواب بانوان» (Galium verum) اشاره کرد.
لورکان اسکات، مسئول تنوع زیستی در OPW، بیان کرد: «OPW از نتایج این پژوهش مستقل بسیار خرسند است که نشان می‌دهد زیستگاه‌های حساس تپه‌های شنی و مراتع گسترده‌تر از شیوه‌های چرای حفاظتی بهره‌مند می‌شوند. منطقه حفاظت‌شده ویژه دری‌نان، که بخشی مهم از پارک ملی دریایی کری است، از چندین زیستگاه و گونه حساس پشتیبانی می‌کند. این منطقه همچنین سالانه ده‌ها هزار بازدیدکننده را جذب می‌کند و کارکنان متعهد ما سخت تلاش می‌کنند تا تعادلی بین استقبال از عموم مردم و حفاظت از این میراث طبیعی برقرار کنند.»
درس‌هایی برای ایران:
ایران با دارا بودن تنوع زیستی و مناظر طبیعی بی‌نظیر، پتانسیل بالایی در توسعه گردشگری پایدار دارد. با الگوبرداری از تجربه موفق ایرلند، می‌توان مدل‌هایی را پیاده‌سازی کرد که در آن گردشگران نه‌تنها از زیبایی‌های طبیعی لذت ببرند، بلکه با مشارکت در برنامه‌های حفاظتی، به حفظ محیط زیست کمک کنند. این رویکرد میتواند شامل استفاده از چرای کنترل‌شده دام‌ها، آموزش گردشگران در مورد اهمیت حفاظت از زیستگاه‌ها و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای مدیریت پایدار گردشگری باشد. با چنین اقداماتی، می‌توان از تخریب منابع طبیعی جلوگیری کرده و به توسعه اقتصادی جوامع محلی نیز کمک کرد.
حمله ترامپ به علم: تهدیدی برای همه دانشمندان جهان
تنها یک ماه از آغاز دومین دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ گذشته است، اما سیاست‌های او تاکنون تأثیرات شدیدی بر جامعه علمی ایالات متحده و جهان گذاشته است. نشریه نیچر در سرمقاله‌ای هشدار داده است که حمله دولت ترامپ به علم و تحقیقات، نه تنها آمریکا بلکه کل جامعه علمی جهان را تهدید می‌کند.
قطع بودجه‌های تحقیقاتی و تعلیق پروژه‌های علمی
ترامپ بلافاصله پس از آغاز ریاست جمهوری خود، چندین دستور اجرایی امضا کرد که موجب لغو یا مسدود شدن ده‌ها میلیارد دلار بودجه تحقیقاتی شد. علاوه بر این، هزاران محقق در وضعیت نامشخصی قرار گرفته‌اند، زیرا تخصیص بودجه‌های فدرال متوقف شده است. در همین حال، مؤسسات علمی و دانشگاه‌ها با بحران مواجه شده‌اند و برنامه‌های تحقیقاتی متعددی متوقف شده‌اند.
یکی از جنجالی‌ترین تصمیمات دولت جدید، اعمال محدودیت‌های ایدئولوژیک بر تحقیقات علمی است. استفاده از برخی واژه‌های مربوط به جنسیت، نژاد، و سایر موضوعات حساس در پروژه‌های علمی ممنوع شده است. این اقدام نگرانی‌های زیادی را درباره آزادی علمی و استقلال پژوهش‌ها ایجاد کرده است.
حذف علم از سیاست‌گذاری‌های دولتی
یکی دیگر از نگرانی‌های اصلی، حذف داده‌های علمی از وب‌سایت‌های دولتی و کاهش نقش تحقیقات علمی در سیاست‌گذاری‌های عمومی است. سازمان‌هایی مانند مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA) و مؤسسه ملی سلامت (NIH) با کاهش شدید بودجه مواجه شده‌اند. حتی جلسات ارزیابی بودجه‌های تحقیقاتی NIH که در ابتدای دولت ترامپ تعلیق شده بود، هنوز به حالت عادی بازنگشته است.
دولت ترامپ همچنین تصمیم گرفته است که نقش ایالات متحده در سازمان بهداشت جهانی (WHO) را کاهش دهد و بودجه‌ای که سالانه ۲۰ درصد از منابع اصلی این سازمان را تأمین می‌کرد، قطع کند. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده که دنیا با بحران‌های بهداشتی روبه‌رو است و خروج آمریکا از WHO میتواند بهداشت جهانی را در معرض خطر قرار دهد.
قطع کمک‌های مالی برای تغییرات اقلیمی
در اقدامی بحث‌برانگیز، دولت ترامپ بودجه‌ی ۱۱ میلیارد دلاری ایالات متحده برای مبارزه با تغییرات اقلیمی را قطع کرده و به تعهدات خود در توافق‌نامه پاریس پایان داده است. این سیاست میتواند تأثیرات منفی عمیقی بر تلاش‌های جهانی برای کاهش اثرات گرمایش زمین داشته باشد و بسیاری از کشورهایی را که به این منابع مالی وابسته هستند، در شرایط دشواری قرار دهد.
توقف کمک‌های بین‌المللی و پیامدهای انسانی آن
یکی دیگر از پیامدهای این سیاست‌ها، تعلیق کمک‌های خارجی ایالات متحده است. برای مثال، دست‌کم یک میلیون زن در سراسر جهان دسترسی خود را به خدمات بهداشت باروری از دست داده‌اند، زیرا بودجه آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID) برای ۹۰ روز مسدود شده است. این آژانس یکی از بزرگ‌ترین منابع مالی جهانی برای کمک‌های علمی و پزشکی است و تعلیق آن به تعطیلی بسیاری از پروژه‌های بشردوستانه منجر شده است.
حذف سیاست‌های تنوع و برابری جنسیتی
دولت ترامپ همچنین برنامه‌های مرتبط با تنوع، برابری و شمول اجتماعی را لغو کرده و تحقیقات در این زمینه را غیرقانونی و «رادیکال» خوانده است. این تصمیم‌ها نه تنها به پژوهش‌های مرتبط با عدالت اجتماعی آسیب می‌زند، بلکه میتواند بر سیاست‌های علمی تأثیر منفی بگذارد.
واکنش جامعه علمی جهانی
نیچر در این مقاله تأکید می‌کند که دانشمندان و سازمان‌های علمی در سراسر جهان باید علیه این سیاست‌ها موضع بگیرند. در حالی که بسیاری از پژوهشگران در داخل ایالات متحده ممکن است از بیان اعتراض خود بیم داشته باشند، سازمان‌های علمی بین‌المللی و دانشگاه‌ها باید از همکاران خود حمایت کنند.
ایالات متحده دهه‌ها رهبر جهانی در تحقیقات علمی و تأمین بودجه آموزش و پژوهش بوده است. اما اکنون سیاست‌های دولت جدید ممکن است این جایگاه را تضعیف کند. نیچر این حمله به علم را محکوم می‌کند و از جامعه علمی جهانی می‌خواهد که در برابر این اقدامات ایستادگی کند.
درسی برای اجتماع علمی ایران
این روزها در حالی که شرایط سیاسی ایالات متحده در حال تجربه ای تغییراتی انقلاب گونه است و همه هنجارهای پیشین در حال تغییر هستند و نهادهای دولتی و شبه دولتی (از جمله نهاد دپارتمان بهینه سازی دولت به رهبری ایلان ماسک) در حال اعمال فشار بر بخش های مختلف منتقدان خود هستند و بخش های بزرگی از علم و جریان تحقیقات علمی در معرض حملات مستقیم و رسانه ای این کشور قرار گرفته است، وجود نهادهای تثبیت شده و نشریاتی که ماموریت خود را از پیش و با دقت تعریف کرده اند می تواند نقشی شاید کوچک در مقابله با اثرات منفی تصمیم ها بازی کند. سرمقاله نیچر نشان از عدم سکوت نهاد رسانه علم در برابر تحریف ها و فشارها دارد. مقایسه این رفتار با عملکرد رسانه و به طور خاص رسانه علم در ایران در بحران های سیاسی و علمی نشان از تفاوت بنیادی ساختاری دارد که میتواند دربرابر ضد علم مقابله کند یا بلافاصله در برابر آن سر تسلیم فرو آورد. این سرمقاله شاید یک بار دیگر تاکیدی باشد بر نقش فراموش شده (یا به عبارت بهتر نقشی که هیچ گاه در ایران جامه عمل به خود نپوشید) برای رسانه های علمی. نقشی که می فهمد رسانه علم تنها بلندگوی تبلیغاتی نیست و باید ناظر و پرسشگر از علم و سیاست علم باشد.
مستان سلامت می کنند
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که مصرف الکل در میان حیوانات بسیار گسترده‌تر از آن چیزی است که پیش‌تر تصور می‌شد. اتانول، نوعی الکل که در نوشیدنی‌های الکلی یافت می‌شود، به‌طور طبیعی در میوه‌های تخمیرشده، شهد و شیره گیاهان وجود دارد. این مواد قندی توسط مخمرها تخمیر شده و به اتانول تبدیل می‌شوند.
مطالعات نشان داده‌اند که حشرات مانند مگس‌های میوه و زنبورهای عسل، پرندگانی همچون مرغ مقلد سدر و پستاندارانی نظیر شامپانزه‌ها و لوریس‌های کند، به‌طور منظم از میوه‌ها و شهدهای حاوی اتانول تغذیه می‌کنند. برای مثال، میوه‌های بیش‌ازحد رسیده نخل سیاه در پاناما حاوی سطوحی از اتانول معادل با ۵٪ هستند که مشابه غلظت الکل در آبجو است.
با این حال، شواهد کمی در مورد مستی حیوانات در طبیعت وجود دارد. از دیدگاه تکاملی، مستی میتواند برای حیوانات خطرناک باشد، زیرا آن‌ها را در برابر شکارچیان آسیب‌پذیر می‌کند. بنابراین، بسیاری از حیوانات ممکن است توانایی متابولیزه کردن سریع اتانول را توسعه داده باشند تا از اثرات منفی آن جلوگیری کنند.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که مصرف اتانول در میان حیوانات امری رایج است و میتواند نقش‌های تغذیه‌ای یا دارویی داشته باشد. با این حال، برای درک بهتر تأثیرات اتانول بر رفتار و فیزیولوژی حیوانات، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
هوشمندی معیار تازه سکسی بودن؛ حتی برای ماهی های پشه خوار
پژوهشی جدید نشان می‌دهد که در ماهی‌های پشه‌خوار نر، آن‌هایی که توانایی حل مسئله بهتری دارند، شانس بیشتری برای جفت‌گیری و تولید مثل دارند. این مطالعه که توسط دانشگاه ملی استرالیا انجام شده و در مجله Nature Ecology & Evolution منتشر شده است، به بررسی تأثیر توانایی‌های شناختی بر موفقیت تولیدمثلی در این گونه پرداخته است.
دکتر ایوان وینوگرادوف، نویسنده اصلی این تحقیق، بیان می‌کند که ماهی‌های پشه‌خوار نر با مهارت‌های حل مسئله بالاتر، در رقابت برای جفت‌گیری موفق‌تر هستند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که انتخاب جنسی میتواند نقشی کلیدی در تکامل هوش در حیوانات ایفا کند.
در این مطالعه، پژوهشگران مجموعه‌ای از آزمایش‌های زیرآبی، از جمله مازها و موانع شفاف، را طراحی کردند تا توانایی‌های شناختی ماهی‌های نر را ارزیابی کنند. سپس، در یک دوره دوماهه، تعداد فرزندان هر نر را در شرایط رقابتی با سایر نرها مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که نرهای با عملکرد بهتر در آزمایش‌ها، فرزندان بیشتری تولید کردند.
این تحقیق نشان می‌دهد که در ماهی‌های پشه‌خوار، هوش نه تنها برای بقا، بلکه برای موفقیت در جفت‌یابی نیز اهمیت دارد. این یافته‌ها میتواند به درک بهتری از نقش انتخاب جنسی در تکامل توانایی‌های شناختی در حیوانات منجر شود.
چنین تمایلی در میان انسان‌ها نیز وجود دارد و گاهی از آن به sapiosexuality نام برده می‌شود.
