پرسه‌ای در کرانه‌های جهان علم
ارباب قمرهای منظومه شمسی
اخترشناسان اخیراً خبر از کشف ۱۲۸ قمر جدید در اطراف سیاره زحل داده‌اند که تعداد قمرهای شناخته‌شده این سیاره غول‌پیکر را به عدد شگفت‌انگیز ۲۷۴ رسانده است. این تعداد تقریباً سه برابر تعداد قمرهای مشتری و بیشتر از مجموع تمام قمرهای سایر سیارات منظومه شمسی است.
به گزارش نیچر اسکات شپرد، اخترشناس مؤسسه علمی کارنگی در واشنگتن که نخستین مشاهدات زمینه‌ساز این کشف را انجام داده بود، می‌گوید: «زحل پادشاه قمرهاست». سامانتا لاولر، اخترشناس دانشگاه رجینای کانادا که در مشاهدات مرتبط نقش داشته، این کشف را «شگفت‌انگیز» دانسته و می‌گوید این یافته نشان می‌دهد که «چقدر چیزهای کشف‌نشده در فضا وجود دارد.»
این قمرهای تازه کشف‌شده، کوچک بوده و تنها چند کیلومتر قطر دارند و در مدارهای نامنظم و آشوبناک به دور زحل می‌چرخند. بسیاری از آن‌ها حتی در جهت معکوس نسبت به قمرهای اصلی سیاره مثل تایتان و رئا حرکت می‌کنند.
ادوارد اشتون، اخترشناس مؤسسه نجوم و اخترفیزیک آکادمیا سینیکا در تایوان، سرپرستی این پژوهش را برعهده دارد. او توانسته است با استفاده از تلسکوپ ۳.۶ متری کانادا-فرانسه-هاوایی، در بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ این تعداد قمر تازه سیاره تاج دار منظومه شمسی را شناسایی کند. بهبود تکنیک‌های رصدی و جابجایی موقعیت زحل در آسمان از جمله عواملی بود که به این کشف کمک کرد.
برخی از این قمرها برای نخستین بار حدود بیست سال پیش توسط شپرد مشاهده شده بودند اما تأیید نشده باقی ماندند. حال با این کشفیات جدید، پژوهشگران امیدوارند درک بهتری از نحوه شکل‌گیری و تکامل سیارات و قمرها در منظومه شمسی به دست آورند؛ معمایی بزرگ که زحل را به هدفی جذاب برای اخترشناسان تبدیل کرده است.
زندگی ۱۰۰ روزه با قلب تیتانیومی برای نخستین بار در جهان
یک مرد استرالیایی در دهه چهل زندگی‌اش، به نخستین فردی در جهان بدل شده است که با قلب مصنوعی از جنس تیتانیوم از بیمارستان مرخص شده و به مدت ۱۰۰ روز به زندگی عادی بازگشته است. این دستگاه که «بی‌واکور» (BiVACOR) نام دارد، معمولاً به‌عنوان راه‌حل موقت برای بیمارانی استفاده می‌شود که در انتظار دریافت قلب اهدایی هستند.
به گزارش نیچر این بیمار بیش از سه ماه با این قلب مصنوعی زندگی کرد تا نهایتاً عمل پیوند قلب انسانی روی او انجام گرفت و اکنون در بیمارستان سنت وینسنت سیدنی در حال گذراندن دوران نقاهت است. این نخستین بار است که فردی توانسته این‌مدت طولانی را با چنین قلب مصنوعی خارج از بیمارستان زندگی کند.
جولین اسمیت، جراح قلب از مؤسسه قلب ویکتوریا در دانشگاه موناش، این رویداد را تحولی مهم در پزشکی قلب دانست. همچنین، سارا آیتکن، جراح عروق دانشگاه سیدنی، ضمن نوآورانه خواندن این فناوری، اشاره کرد که هنوز پرسش‌های زیادی درباره کارایی عملی و هزینه‌های نهایی آن وجود دارد. به عقیده او، انجام چنین پژوهش‌هایی به دلیل هزینه بالا و ریسک زیاد جراحی بسیار چالش‌برانگیز است.
دستگاه «بی‌واکور» که توسط دانیل تیمز، مهندس زیست‌پزشکی استرالیایی ساخته شده، قلب را به‌طور کامل جایگزین می‌کند و با استفاده از یک روتور معلق مغناطیسی، خون را به‌طور پیوسته در بدن پمپاژ می‌کند. این دستگاه تنها یک قطعه متحرک دارد و از نظر تئوری، کمتر با مشکلات مکانیکی مواجه خواهد شد.
پژوهشگران امیدوارند این موفقیت بتواند زمینه‌ساز توسعه استفاده بلندمدت از قلب‌های مصنوعی باشد، به‌ویژه برای بیمارانی که به دلیل سن بالا یا مشکلات سلامتی، واجد شرایط دریافت پیوند قلب نیستند.
دانشمندان دانشگاه کلمبیا قربانی تصمیم دولت ترامپ
تصمیم اخیر دولت دونالد ترامپ برای لغو کمک‌های مالی فدرال به دانشگاه کلمبیا، دانشجویان و پژوهشگران این دانشگاه را با بحران جدی مواجه کرده است. روز سه‌شنبه گذشته، دانیلا فودرا، دانشجوی دکتری در بخش مهندسی زیست‌پزشکی این دانشگاه، به نیچر گفته است که صبح را با خبری تلخ آغاز کرد: کمک‌هزینه تحصیلی او لغو شده بود. این کمک مالی عمده درآمد سالانه او را تشکیل می‌داد و لغو آن برای او شوک‌آور بود. فودرا می‌گوید: «این خبر بسیار ناراحت‌کننده بود و من بلافاصله شروع به گریه کردم.» او اما تنها یکی از بسیار افرادی هستند که در اجتماع علمی با بحران ناشی از تحمیل سیاست زدگی دولت تررامپ در عرصه علم روبرو هستند.
تصمیم دولت ترامپ که در تاریخ ۷ مارس اعلام شد، با ادعای عدم واکنش دانشگاه کلمبیا به آنچه «آزار مداوم دانشجویان یهودی» خوانده می‌شود، صورت گرفته و تاکنون منجر به لغو بیش از ۲۵۰ میلیون دلار بودجه پژوهشی، شامل بیش از ۴۰۰ کمک مالی از مؤسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) شده است.
تأثیر این تصمیم به شدت گسترده بوده و علاوه بر دانشجویان دکتری، پژوهشگران پسادکتری و مدیران آزمایشگاه‌ها نیز نگران آینده علمی و شغلی خود هستند. جیمی داو، مدیر آزمایشگاهی در دانشکده سلامت عمومی دانشگاه کلمبیا، که روی بحران مرگ‌ومیر مادران در آمریکا کار می‌کند، این اتفاق را بسیار ناگوار خوانده و گفته است: «ما در تلاش برای بهبود شرایط سلامتی مردم بودیم.»
گوردون پتی، پژوهشگر پسادکتری که درباره اسکیزوفرنی تحقیق می‌کند، نیز با لغو کمک مالی پژوهشی خود مواجه شده و معتقد است این تصمیم عملاً پایان دوران حرفه‌ای او در حوزه آکادمیک است.
دانشگاه کلمبیا اعلام کرده که در حال بررسی ابعاد این تصمیم بوده و متعهد به پیگیری بازگرداندن کمک‌های فدرال است. با این وجود، آینده پژوهش‌های مهم در این دانشگاه همچنان مبهم و نگران‌کننده باقی مانده است.
مشاهده نادر ماه‌گرفتگی از سطح ماه توسط فرودگر «بلو گوست»
شب گذشته و در حالی که ساکنان قاره آمریکا شاهد روی دادن ماه گرفتگی کامل بودند، بر سطح ماه که در زیر سایه زمین قرار داشت، فضاپیمای بلوگوست نگاهی به زمین انداخت تا منظره گرفت خورشید را از سطح ماه ثبت کند.
در ساعت ۴:۳۰ بامداد به وقت شرقی، «بلو گوست» لحظه پدیدار شدن نور خورشید از پشت زمین را ضبط کرد که به «اثر حلقه الماس» معروف است. حلقه الماس به رویت آخرین (یا نخستین) پرتوهای خورشید از پشت ماه (برای کسوف هایی که از زمین رصد می شوند ) یا زمین (در این مورد) گفته می شود.
نکته جالب درباره این عکس اثری است که جو زمین بر ایجاد آن دارد. برخلاف گرفت خورشید از روی زمین که در هنگام رخ دادن آن، قطر ظاهری ماه و خورشید از دید ناظر زمینی برابر هستند، در هنگام وقوع خورشیدگرفتگی برای ناظر ساکن روی ماه، قطر ظاهری زمین و خورشید برابر نیستند و زمین قطر ظاهری بزرگتری دارد. امری که این انتظار را ایجاد می کند در زمان تماس خورشید با لبه زمین (حلقه الماس) سوی دیگر کاملا تیره باشد. اما جو غلیظ زمین با شکستی که در نور خورشید ایجاد می کند هاله درخشانی را در اطراف زمین ایجاد می کند.
فرودگر «بلو گوست» تاکنون هشت ابزار علمی خود را فعال کرده و در حال اجرای آزمایش‌هایی برای شناخت بهتر خاک ماه و مقابله با گرد و غبار چسبنده سطح آن است.
این نخستین بار نیست که پدیده‌ای مشابه از سطح ماه مشاهده می‌شود، اما ثبت آن به این دقت و زیبایی کم‌سابقه است.