نیچر: سه‌چهارم دانشمندان آمریکایی به مهاجرت فکر می‌کنند
با تغییرات سیاسی و علمی گسترده در دولت ترامپ، جامعه‌ی پژوهشی آمریکا در شوک و نگرانی فرو رفته است. براساس نتایج نظرسنجی‌ای که نشریه Nature منتشر کرده، ۷۵ درصد از دانشمندان شرکت‌کننده در این نظرسنجی به ترک ایالات متحده فکر می‌کنند. قطع بودجه‌های علمی، محدودیت‌های مهاجرتی و تهدید آزادی آکادمیک باعث شده که به‌ویژه پژوهشگران جوان و دانشجویان دکترا، آینده‌ی علمی خود را در کشورهایی مانند کانادا، اروپا و استرالیا جست‌وجو کنند. این گزارش روایتی است از تزلزل بالقوه جایگاه علم در یکی از بزرگ‌ترین قطب‌های علمی جهان. خلاصه‌ای از این گزارش را می‌توانید در ادامه مطالعه کنید.
با روی کار آمدن دولت جدید دونالد ترامپ در ایالات متحده، تحولات عظیمی در سیاست‌های علمی و بودجه‌های پژوهشی این کشور رخ داده که بسیاری از دانشمندان آمریکایی را به تجدیدنظر در مورد آینده حرفه‌ای و حتی محل زندگی خود واداشته است. در نظرسنجی‌ای که نشریه معتبر Nature از دانشمندان ساکن آمریکا انجام داده، بیش از ۱۲۰۰ نفر پاسخ داده‌اند که به مهاجرت فکر می‌کنند؛ این رقم معادل ۷۵ درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی است.
مقاصدی مانند اروپا و کانادا در صدر انتخاب‌های این افراد برای مهاجرت قرار دارند. این موج نارضایتی به‌ویژه در میان پژوهشگران جوان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی چشمگیرتر است: از میان ۶۹۰ پژوهشگر فوق‌لیسانس و دکترا، بیش از ۵۴۰ نفر اعلام کردند که قصد ترک آمریکا را دارند.
ضربه به علم و دانش در قلب ایالات متحده
در ماه‌های اخیر، دولت ترامپ تحت پوشش طرحی برای «کاهش هزینه‌های دولتی» که با رهبری مستقیم ایلان ماسک، میلیاردر معروف اجرا می‌شود، اقدام به قطع گسترده بودجه پروژه‌های علمی فدرال کرده است. هزاران نفر از کارکنان دولتی از جمله تعداد زیادی از دانشمندان، از کار اخراج و با حکم دادگاه مجدداً به‌طور موقت بازگردانده شده‌اند. با این حال، خطر اخراج‌های گسترده‌تری همچنان در افق دیده می‌شود.
همزمان، محدودیت‌های سخت‌گیرانه مهاجرتی و درگیری‌های متعدد بر سر آزادی علمی، فضای دانشگاهی و پژوهشی آمریکا را در وضعیت بی‌ثباتی قرار داده و باعث سرخوردگی فراوان در میان جامعه علمی شده است.
دلایل مهاجرت
در نظرسنجی Nature که از طریق وب‌سایت این نشریه، شبکه‌های اجتماعی و خبرنامه ایمیلی انجام شد، از مخاطبان پرسیده شد آیا تغییرات اخیر موجب شده به مهاجرت فکر کنند یا خیر. در مجموع حدود ۱۶۵۰ نفر به این نظرسنجی پاسخ دادند. بسیاری از آن‌ها اعلام کردند که به کشورهایی فکر می‌کنند که در آن‌ها دوستان، خانواده، همکاران پژوهشی یا آشنایی با زبان دارند. یکی از پاسخ‌دهندگان نوشته بود: «هر جایی که علم را حمایت کند.»
بعضی از این افراد کسانی هستند که پیش‌تر برای ادامه فعالیت علمی به آمریکا آمده بودند و اکنون قصد بازگشت به کشور خود را دارند. اما گروه دیگری، تا پیش از این هیچ برنامه‌ای برای مهاجرت نداشتند و تصمیم به ترک کشور را پس از کاهش شدید بودجه‌ها و اخراج‌های گسترده در دولت ترامپ اتخاذ کرده‌اند.
داستان یک دانشجوی دکترا: از عشق به وطن تا ناامیدی علمی
یک دانشجوی دکترای ژنتیک گیاهی از دانشگاهی طراز اول در آمریکا می‌گوید: «این‌جا خانه من است، کشورم را دوست دارم. اما بسیاری از استادانم به من می‌گویند همین حالا از این‌جا برو.» او پس از قطع بودجه آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID) حمایت مالی خود را از دست داد. استاد راهنمایش با تلاش فراوان توانست برای مدتی بودجه اضطراری تهیه کند، اما او اکنون برای به‌دست آوردن موقعیت دستیاری آموزشی تلاش می‌کند؛ موقعیتی که حالا بسیار رقابتی شده است.
این دانشجو از پیش علاقه‌مند به فعالیت‌های بین‌المللی در حوزه کشاورزی بود و در فکر دوره پسا‌دکترا در خارج از آمریکا. اما قطع بودجه‌ها و اخراج همکارانش، او را مصمم کرد تا واقعاً به مهاجرت اقدام کند. او می‌گوید: «دیدن توقف پروژه‌ها، دل‌خراش است. دارم با جدیت دنبال فرصت‌هایی در اروپا، استرالیا و مکزیک می‌گردم.»
با اینکه امیدوار است روزی دوباره به آمریکا بازگردد، اما معتقد است که سیاست‌های دولت ترامپ به وضوح نشان داده که کشاورزی جهانی و امنیت غذایی دیگر اولویت این کشور نیست. «اگر بخواهم در این حوزه کار کنم، باید به جایی بروم که واقعاً برایش اهمیت قائل‌اند.»
جوان‌ترها، قربانی اصلی
پژوهشگر دیگری که خود پزشک-دانشمند است و در یکی از دانشگاه‌های بزرگ آمریکا فعالیت دارد، شرایط پیش آمده را برای دانشمندان جوان «فاجعه‌بار» توصیف می‌کند: «استادان باسابقه شاید بتوانند این بحران را پشت سر بگذارند، اما ما در آغاز مسیر علمی خود هستیم، و این بحران دقیقاً در حساس‌ترین لحظه دوران حرفه‌ای‌مان اتفاق افتاده.»
او که در آمریکا بزرگ شده، پس از قطع بودجه پژوهشی‌اش از سوی موسسه ملی سلامت (NIH)، بلافاصله با یک دانشگاه در کانادا تماس گرفت که پیش‌تر برای جذب او ابراز علاقه کرده بودند. حالا او و همسرش که او هم دانشمند است، در حال مصاحبه برای موقعیت‌های شغلی در کانادا هستند و امیدوارند تا پایان سال جاری میلادی به آنجا مهاجرت کنند.