در اقدامی کم نظیر وزیر بهداشت ایالات متحده خواستار ابطال مقاله ای شده بود که در یکی از نشریات پزشکی درباره نتایج تحقیقی درباره عملکرد و سلامت واکسن ها منتشر شده بود.

خلاصه داستان

به گزارش رویترز، یک مجله معتبر پزشکی در ایالات متحده، درخواست وزیر بهداشت این کشور، رابرت اف. کندی جونیور، برای حذف یک پژوهش بزرگ درباره ایمنی ترکیبات آلومینیوم در واکسن‌ها را رد کرده است. این پژوهش که در ژوئیه امسال در Annals of Internal Medicine منتشر شد و با بودجه دولت دانمارک انجام گرفت، داده‌های ملی مربوط به بیش از ۱.۲ میلیون کودک طی بیش از دو دهه را بررسی کرد و هیچ شواهدی از ارتباط بین دریافت آلومینیوم در واکسن‌ها و افزایش خطر بیماری‌های خودایمنی، آلرژیک یا اختلالات رشد عصبی نیافت.

دکتر آدام فین، متخصص واکسیناسیون کودکان در دانشگاه بریستول، این مطالعه را «مجموعه‌ای بزرگ و با داده‌های باکیفیت» دانست که بهترین شواهد موجود در این زمینه را ارائه می‌کند.

کندی اما این تحقیق را «تبلیغات فریبکارانه صنعت داروسازی» نامید و مدعی شد که طراحان آن عمداً روش مطالعه را طوری چیده‌اند که خطری پیدا نشود. او در وب‌سایت TrialSite News خواستار «حذف فوری» این مقاله شد.

واکنش نویسندگان و سردبیر مجله

دکتر کریستین لین، سردبیر Annals، در گفت‌وگو با رویترز گفت:

«هیچ دلیلی برای حذف این مقاله نمی‌بینم.»

او افزود که انتقادها ممکن است به محدودیت‌های روش‌شناسی اشاره کند، اما این موضوع اعتبار یافته‌ها را زیر سؤال نمی‌برد و هیچ شواهدی از سوءرفتار علمی وجود ندارد.

آندرس پیتر هوید، نویسنده اصلی پژوهش و رئیس بخش اپیدمیولوژی مؤسسه سرم دولتی دانمارک، نیز همه اتهامات فریبکاری را رد کرد و گفت: «به کارمان اطمینان داریم.»

وی توضیح داد که در دانمارک تنها ۲ درصد از کودکان واکسینه نمی‌شوند و این تعداد برای ایجاد یک گروه کنترل کافی نیست. همچنین به دلیل قوانین دانمارک، داده‌های فردی خام منتشر نمی‌شود، هرچند داده‌ها برای پژوهشگران واجد شرایط قابل دسترسی است.

نقد جامعه علمی به مواضع کندی

جامعه علمی بارها به اظهارات و فعالیت‌های ضدواکسن کندی انتقاد کرده است. او پیش از ورود به وزارت بهداشت، ریاست سازمانی موسوم به Children’s Health Defense را برعهده داشت که به گسترش تردید نسبت به ایمنی واکسن‌ها شهرت دارد. دانشمندان می‌گویند ادعاهای او اغلب بر سوءبرداشت از داده‌ها، استفاده گزینشی از نتایج و ارجاع به منابع فاقد اعتبار علمی استوار است.

نقد و بررسی کتاب «آنتونی فاوچی واقعی»: بازتابی از شبه‌علم یا افشاگری جسورانه؟

کتاب «آنتونی فاوچی واقعی» (The Real Anthony Fauci) نوشته رابرت اف. کندی جونیور، که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد، به‌سرعت در میان گروه‌های مخالف واکسن و طرفداران نظریه‌های توطئه به اثری جنجالی و پرفروش تبدیل شد.

این کتاب ادعا می‌کند که دکتر آنتونی فاوچی، چهره برجسته علمی و مشاور ارشد پزشکی کاخ سفید در دوران همه‌گیری کووید-۱۹، در کنار شبکه‌ای از نهادهای دولتی و شرکت‌های دارویی، سیاست‌های بهداشتی و تحقیقات علمی را به نفع منافع شخصی و مالی دستکاری کرده است. اما آیا این ادعاها در برابر موشکافی علمی و منطقی دوام می‌آورند؟

بررسی دقیق این کتاب نشان می‌دهد که «آنتونی فاوچی واقعی» بیش از آنکه اثری مبتنی بر شواهد علمی باشد، به دام شبه‌علم و روایت‌های توطئه‌محور افتاده است.نقد علمی: فقدان پشتوانه معتبریکی از اصلی‌ترین نقاط ضعف این کتاب، فقدان استناد به منابع علمی معتبر است. کندی در بسیاری از ادعاهای خود به نقل‌قول‌های ثانویه، منابع غیر داوری‌شده یا اظهارات غیرمستند تکیه کرده و از ارائه داده‌های تجربی یا مقالات منتشرشده در مجلات معتبر علمی، مانند The Lancet یا New England Journal of Medicine، خودداری کرده است.

به عنوان مثال، ادعای دستکاری در سیاست‌های بهداشتی توسط فاوچی و شرکت‌های دارویی فاقد شواهد مستقل و قابل‌تأیید است. در مقابل، گزارش‌های سازمان‌های معتبر مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) نشان می‌دهند که سیاست‌های فاوچی عمدتاً بر اساس داده‌های علمی و اجماع متخصصان اتخاذ شده‌اند.

علاوه بر این، کندی در رویکرد خود به گزینش داده‌ها (cherry-picking) متوسل شده و تنها اطلاعاتی را برجسته کرده که با دیدگاهش همخوانی دارند. برای نمونه، او به عوارض نادر واکسن‌های کووید-۱۹ اشاره می‌کند، اما داده‌های گسترده‌ای که نشان‌دهنده ایمنی و اثربخشی بالای این واکسن‌ها در کاهش مرگ‌ومیر و بستری شدن هستند را نادیده می‌گیرد. بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ در Nature منتشر شد، واکسن‌های mRNA تا ۹۵ درصد در پیشگیری از موارد شدید کووید-۱۹ مؤثر بوده‌اند، آماری که در کتاب کندی به‌کلی مغفول مانده است.

زبان احساسی و اتهامات بی‌پشتوانه

سبک نگارش کندی بیش از آنکه علمی باشد، به آثار تبلیغاتی و احساسی نزدیک است.

متن کتاب مملو از اتهامات سنگین علیه فاوچی، شرکت‌های دارویی و نهادهای بهداشتی است که اغلب بدون شواهد مستدل ارائه شده‌اند. عباراتی مانند «توطئه جهانی» یا «شبکه مخفی قدرت» در کتاب به‌کرات به کار رفته‌اند، اما هیچ سند معتبری برای اثبات این ادعاها ارائه نشده است. این رویکرد نه‌تنها از استانداردهای پژوهش علمی فاصله دارد، بلکه به گسترش بی‌اعتمادی عمومی به نهادهای بهداشتی دامن زده است. انجمن پزشکی آمریکا (AMA) و انجمن بیماری‌های عفونی ایالات متحده (IDSA) در بیانیه‌های جداگانه‌ای این کتاب را «فاقد روش علمی معتبر» توصیف کرده و هشدار داده‌اند که چنین آثاری می‌توانند به سلامت عمومی آسیب برسانند.

واکنش جامعه علمی: رد شبه‌علم

دکتر آنتونی فاوچی در پاسخ به این کتاب، آن را «انبوهی از ادعاهای نادرست و گمراه‌کننده» خوانده و تأکید کرده که اتهامات مطرح‌شده فاقد پایه علمی هستند. نشریات معتبر علمی مانند Science و Nature نیز در نقدهای خود این کتاب را نمونه‌ای از «ادبیات شبه‌علم» دانسته‌اند که از چارچوب‌های پژوهش تجربی پیروی نمی‌کند.

به گفته پروفسور پل آفیت، متخصص بیماری‌های عفونی در دانشگاه پنسیلوانیا، «این کتاب با ترکیب حقایق تاریخی با حدس و گمان‌های تأییدنشده، تصویری تحریف‌شده از واقعیت ارائه می‌دهد که بیشتر به داستان‌سرایی شباهت دارد تا تحلیل علمی.»

ویژگی‌های توطئه‌محور کتاب

ساختار روایی «آنتونی فاوچی واقعی» به‌گونه‌ای طراحی شده که ویژگی‌های کلاسیک نظریه‌های توطئه را بازتاب می‌دهد.

نخست، کتاب فرض می‌کند که نهادهای مختلف، از دولت‌ها گرفته تا شرکت‌های دارویی، با نیتی پنهان و هماهنگ علیه منافع عمومی عمل می‌کنند، اما شواهد کافی برای اثبات این هماهنگی ارائه نمی‌دهد.

دوم، ادعاهای کتاب به شکلی طرح شده‌اند که ابطال‌ناپذیر هستند؛ به این معنا که هر شواهد مخالفی می‌تواند به‌عنوان بخشی از «پنهان‌کاری» تفسیر شود.

سوم، کندی با ایجاد دوگانه خیر و شر، فاوچی و نهادهای بهداشتی را به‌عنوان «شر» و خود را به‌عنوان افشاگر حقیقت معرفی می‌کند، رویکردی که احساسات خواننده را هدف قرار می‌دهد، نه عقلانیت او.

تأثیر اجتماعی و فرهنگی

با وجود انتقادات علمی، این کتاب در میان گروه‌هایی که به نهادهای بهداشتی بدبین هستند، محبوبیت چشمگیری کسب کرده است. بر اساس داده‌های نیویورک تایمز، کتاب در هفته‌های نخست انتشار در صدر فهرست پرفروش‌ها قرار گرفت، که نشان‌دهنده جذابیت روایت‌های ساده‌ساز در دوران بحران است. با این حال، این محبوبیت به قیمت گسترش اطلاعات نادرست و کاهش اعتماد به علم تمام شده است. در زمانی که جهان همچنان با چالش‌های همه‌گیری و بیماری‌های نوظهور دست‌وپنجه نرم می‌کند، آثاری مانند «آنتونی فاوچی واقعی» می‌توانند با تضعیف تلاش‌های جمعی برای حفظ سلامت عمومی، پیامدهای زیانباری به همراه داشته باشند.

کتاب «آنتونی فاوچی واقعی» اثری است که بیش از آنکه به دنبال حقیقت علمی باشد، در پی جلب توجه با روایت‌های جنجالی و اتهامات بی‌پشتوانه است. فقدان شواهد معتبر، استفاده از زبان احساسی و ساختار توطئه‌محور، این کتاب را از دایره آثار علمی خارج کرده و به حوزه شبه‌علم سوق داده است. برای خوانندگانی که به دنبال درک عمیق‌تر از سیاست‌های بهداشتی و نقش فاوچی در همه‌گیری هستند، مطالعه منابع معتبر علمی و گزارش‌های مستند به مراتب مفیدتر خواهد بود. این کتاب شاید برای طرفداران نظریه‌های توطئه جذاب باشد، اما برای جامعه علمی و خوانندگان حقیقت‌جو، چیزی جز انحراف از واقعیت ارائه نمی‌دهد.

اختلاف اخیر بر سر پژوهش دانمارکی نشان می‌دهد که نگاه کندی به موضوع واکسن‌ها همچنان با اجماع علمی فاصله دارد. کتاب «آنتونی فاوچی واقعی» نیز در همین چارچوب قرار می‌گیرد: اثری که با وجود محبوبیت در میان مخالفان واکسن، از نظر روش علمی و دقت داده‌ها با انتقادهای جدی روبه‌رو است. برای جامعه علمی، چنین منابعی نه تنها به پیشرفت دانش کمک نمی‌کنند، بلکه خطر دامن‌زدن به بی‌اعتمادی عمومی به نظام‌های بهداشت و درمان را افزایش می‌دهند.