کاوش چندگانه اطلس فرصتی برای شناخت «ظهر کیهانی»

تعدادی از کاوشگرهای فعلی فضایی در موقعیتی قرار دارند که بتوانند نگاهی دقیق به اطلس انداخته و درک ما از این مسافر میان ستاره ای را افزایش دهند.

خلاصه داستان

در تیر ۲۰۲۵، اخترشناسان با تلسکوپ ATLAS در شیلی، سومین جرم میان‌ستاره‌ای شناخته‌شده را کشف کردند که وارد فضای منظومه شمسی شده بود: دنباله‌دار  3I/ATLAS. این جرم، برخلاف ʻOumuamua (2017) و بوریسوف (2019)، تقریباً هم‌صفحه با مدار سیارات وارد منظومه شمسی شد. پژوهشگران معتقدند این دنباله‌دار می‌تواند از «دیسک ضخیم» کهکشان آمده باشد؛ جایی که قدیمی‌ترین ستاره‌های راه شیری قرار دارند و دوره‌ی «ظهر کیهانی»—زمان اوج زایش ستاره‌ها، دو تا سه میلیارد سال پس از مهبانگ—رخ داده است.

چرا این مهم است؟

دوره‌ی ظهر کیهانی زمانی است که بیشتر ستاره‌ها و سیارات کهکشان شکل گرفتند. اجرامی مثل 3I/ATLAS که احتمالاً بازمانده‌ی آن عصرند، مانند کپسول‌های زمانی کیهانی‌اند: آن‌ها ترکیبات و شرایط شیمیایی محیطی را در خود حفظ کرده‌اند که شاید نخستین بلوک‌های سازنده‌ی حیات در آن پدید آمد. مطالعه‌ی نزدیک آن می‌تواند روشن کند که سیارات چگونه متولد شدند و مواد آلی اولیه چگونه شکل گرفتند.

فرصت‌های رصدی

گرچه 3I هنگام حضیض خورشیدی (نوامبر ۲۰۲۵) از زمین دیده نخواهد شد، اما  تحقیقی جدید نشان می دهد، چندین فضاپیما در موقعیت مناسبی برای مشاهده و بررسی بیشتر این جرم قرار دارند:

  • JUICE (آژانس فضایی اروپا) از دوم تا ۲۵ نوامبر می‌تواند با پنج ابزار خود دنباله‌دار را بررسی کند.
  • Europa Clipper  ناسا احتمالاً از درون دُم آن عبور خواهد کرد و داده‌های مغناطیسی و پلاسما جمع‌آوری می‌کند.
  • Psyche، Hera و Lucy نیز ممکن است در مسیر دُم قرار گیرند.
  • مدارگردهای مریخ (MRO و TGO) در اوایل اکتبر می‌توانند رصد از راه دور داشته باشند.
  • و حتی رصدگرهای خورشیدی مانند Parker Solar Probe و SOHO، بخشی از گذر 3I را در میدان دید خود خواهند داشت.

نمای هلیوسنتریک 3I/ATLAS

کاملاً آفلاین • HTML خالص
آغاز:
اکنون:
پایان:
برای بزرگ‌نمایی اسکرول کنید • برای جابجایی درگ کنید • H نمایش/پنهان برچسب‌ها
وارد کردن افمریس (JSON) — دقیق‌تر از مسیرهای تقریبی
JSON شامل آرایه‌هایی از موقعیت‌های خورشید مرکزی ایکلیپتیک (AU) با برچسب زمان (J2000) بچسبانید. مثال:
{ "3I/ATLAS":[{"t":"2025-10-25","x":0.42,"y":-0.05,"z":0.01}], "Europa Clipper":[{"t":"2025-11-01","x":4.9,"y":-0.28,"z":0.12}] }
نکته: خروجی JPL Horizons (XYZ هلیوسنتریک/ایکلیپتیک، AU، روزانه) را به این JSON تبدیل و وارد کنید.
نمایش/پنهان‌سازی اجسام
یادداشت دقت: مدار سیارات به‌صورت دایره‌ای و مسیر 3I/ATLAS و فضاپیماها به‌صورت تقریبی است. با «وارد کردن افمریس» می‌توانید مسیرهای دقیق را جایگزین کنید.
افمریس با موفقیت اعمال شد.

این مشاهدات—از زوایای مختلف فضاپیماها—تصویری بی‌همتا از ترکیب گازها، غبار و شدت خروج مواد 3I  ارائه خواهند داد؛ داده‌هایی که هیچ تلسکوپ زمینی قادر به فراهم کردنشان نیست.

چه چیزی ناشناخته مانده است؟

پژوهشگران امیدوارند از روی طیف‌های گاز و غبار، بفهمند 3I  در چه دمایی شکل گرفته است. اگر واقعاً بازمانده‌ی ظهر کیهانی باشد، باید «از نظر دینامیکی  پیر» باشد: یعنی مواد فرّار سبک خود را از دست داده و تنها ترکیبات پایدارتر را حفظ کرده باشد. این ویژگی می‌تواند آن را از بوریسوف، که «جوان» و پر از مواد فرّار بود، متمایز کند.

3I/ATLAS تنها یک جرم میان‌ستاره‌ای نیست؛ یک یخچال میلیاردساله است که برای مدت کوتاهی در دسترس ما قرار گرفته و محتوای خود را آشکار خواهد کرد. اگر فرضیه‌ی منشأ آن از دیسک ضخیم درست باشد، این شاید قدیمی‌ترین جرمی باشد که بشر تاکنون در منظومه شمسی دیده است—هدیه‌ای نادر از ژرفای کهکشان، درست در لحظه‌ای که به فناوری لازم برای شنیدن داستان‌هایش رسیده‌ایم.

دیدگاهتان را بنویسید

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.