از یکشنبه ۲۷ تا شنبه ۳ آبان ۱۴۰۴ (۱۹ تا ۲۵ اکتبر ۲۰۲۵) | روایت آسمان شب هفته پیش رو
آسمان این هفته، پلی است میان تابستانی که رفته و زمستانی که می‌آید؛ پر از نشانه‌های گذر فصل‌ها و زیبایی‌هایی که تنها چشم صبورِ تماشاگران شب در می‌یابد.
🌕 یکشنبه ۲۷ مهر
رقص سایه‌ها بر چهره مشتری
در سحرگاه امروز، نمایش نادری بر فراز آسمان شکل می‌گیرد. دو قمر مشتری، «آیو» و «گانیمد»، هم‌زمان سایه‌های کوچک خود را بر چهره ابرهای مشتری می‌اندازند. این پدیده میان ساعت ۲:۴۲ تا ۳:۱۸ بامداد به وقت شرق آمریکای شمالی رخ می‌دهد (۱۲:۴۲ تا ۱:۱۸ بامداد به وقت کوهستانی). اگر در غرب قاره باشید، مشتری هنوز پایین افق شرقی است و لرزش هوا دید را دشوار می‌کند؛ اما اگر خوش‌شانس باشید، می‌توانید دو نقطۀ سیاه کوچک را ببینید که بر سطح سیارۀ پادشاهی در گردش‌اند.
🌟 دوشنبه ۲۸ مهر
دلفین و تیر در پرواز
با غروب خورشید، نگاهی به جنوب‌غرب بیندازید. ستارۀ درخشان «اَلتایر» در بالای آسمان می‌درخشد و «وگا» اندکی بالاتر در سمت راست آن دیده می‌شود.
بالای اَلتایر، دو صورت فلکی ظریف اما زیبا پنهان‌اند: «دِلفینوس» (دلفین) در سمت چپ بالا و «ساگیتا» (تیر یا سهم) در سمت راست بالا. اگر آلودگی نوری زیاد است، دوربین دوچشمی را فراموش نکنید!
در نزدیکی صورت سهم، خوشۀ ستاره‌ای کوچکی به نام «چوب‌لباسی» را می‌توانید ببینید که واقعاً شبیه چوب‌لباسی برعکس است.
این خوشه زیبا و جذاب را نخستین بار عبدالرحمن صوفی رازی ثبت کرده است و هنوز هم در بسیاری از متون از آن به خوشی صوفی یاد می‌شود.
☄️ سه‌شنبه ۲۹ مهر
شهاب‌های شکارچی (اورایونیدها)
امشب، زمین از میان دنباله غبار دنباله‌دار هالی عبور می‌کند و بارش شهابی اورایونید یا جباری به اوج می‌رسد.
در ساعت‌های پایانی شب تا سپیده‌دم، در آسمانی تاریک و بدون ماه، ممکن است بین ۱۰ تا ۲۰ شهاب در ساعت ببینید. در سال‌های استثنایی (۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹) این رقم به بیش از ۷۰ شهاب در ساعت رسید!
نقطۀ تابش بارش در بالای گرز شکارچی (صورت فلکی جبار) و نزدیک پای دوقلوهاست.
اگر نیمه‌شب بیدار شدید، پتوی گرمی بردارید، روی صندلی راحتی بنشینید و اجازه دهید آسمان برایتان نمایش اجرا کند — از جرقه‌های کوچک تا گوی‌های آتشین.
در ضمن، ساعت ۸:۲۵ صبح سه‌شنبه، ماه نو آغاز می‌شود.
🌌 چهارشنبه ۳۰ مهر
گل‌های آخر تابستان آسمان
با رفتن تابستان، خوشه‌های کروی نیز آرام آرام از آسمان شب کوچ می‌کنند. اما هنوز می‌توانید چهار «گل وحشی» آخر را ببینید:
M71 در کنار سهم ، مانند گل تیرکمان.
M15 در پگاسوس یا اسب بالدار (فرس اعظم)، که یادآور «گیاه ملکه آن» است.
M2 در دلو، شبیه «خُرفۀ کنار نهر».
M30 در جنوب جدی، «گل دریایی اعماق».
اگر تلسکوپ دارید، فرصتی طلایی است برای خداحافظی با این گوهرهای کروی پیش از رسیدن زمستان.
در همین شب، سیارک «سرس» (Ceres)، نخستین سیارک کشف‌شده و بزرگ‌ترینشان، هنوز با دوربین دوچشمی در حد قدر ۷٫۷ قابل مشاهده است؛ نزدیک ستارۀ φ¹ نهنگ.
🌠 پنج‌شنبه ۱ آبان
طلایه‌داران زمستان
در غروب‌های زود پاییز، ستارۀ «کاپِلا» درخشان را پایین افق شمال‌شرق ببینید.
سه مشت باز از کاپلا در سمت راست، خوشۀ باز «پروین» (پلیادس) چون جواهر آبی‌فام در تاریکی می‌درخشد. این دو، پیام‌آوران شب‌های سردند.
زیر خوشۀ پروین، ستارۀ سرخ «دِبران» آرام بالا می‌آید و به جمع آنان می‌پیوندد. در سمت راست بالای این دو، ستارگان «پرسئوس» بر فراز راه شیری زمستانی کشیده شده‌اند.
🌙 جمعه ۲ آبان
هلال نازک در کنار قلب کژدم
حدود نیم ساعت پس از غروب خورشید، اگر افق جنوب‌غربی‌تان باز است، به دنبال هلال باریک ماه باشید. درست بالای آن، ستارۀ سرخ‌فام «اَنتارس» — قلب صورت فلکی عقرب — می‌درخشد.
این دیدار کوتاه است و پیش از فرو رفتن هر دو در روشنایی شامگاه پایان می‌یابد، اما صحنه‌ای شاعرانه برای آغاز شب پاییزی است.
🌒 شنبه ۳ آبان
شبح خورشید تابستانی
با نزدیک‌شدن هالووین، ستارۀ «اَکتوروس» در افق باختری می‌درخشد. اخترشناسان آن را «شبح خورشید تابستانی» می‌نامند، چرا که درست در همان جایگاهی می‌درخشد که خورشید در روزهای گرم خرداد و تیر می‌ایستاد — با این تفاوت که حالا هوا سرد است و خورشید رفته!
ماه در همین شب از میان «قوریِ قوس» (صورت فلکی کمان) می‌گذرد که با شیب زیاد در حال وداع با آسمان تابستانی است.
🌍 چشم‌انداز سیاره‌ها
عطارد و مریخ
درخشان‌ترین سیارات غروب، عطارد (قدر منفی ۰٫۲) و مریخ (قدر ۱٫۵) در پس‌نور خورشید ناپیدایند و تنها با تلسکوپ یا دوربین دوچشمی قابل دیدن‌اند.
زهره
سحرگاهان از شرق طلوع می‌کند (قدر منفی ۳٫۹). با روشن‌تر شدن آسمان به نظر می‌رسد کم‌نور شود، اما این تنها خطای چشم ماست؛ در واقع زهره همان است که بود، و این ما هستیم که در سیل نور صبح محو می‌شویم.
در بامداد یکشنبه، هلال باریک ماه در کنار زهره خواهد بود.
مشتری
درخشان و باشکوه (قدر منفی ۲٫۲)، حدود ساعت ۱۱ شب طلوع می‌کند و تا سپیده‌دم بر آسمان شرق تا جنوب می‌تازد. بالای آن دو ستارۀ دوقلو، «کاستور» و «پولوکس»، می‌درخشند و پایین‌ترش «شعرای شامی» و صورت فلکی جبار ایستاده‌اند.
زحل
درخشان‌ترین نقطۀ شرق‌جنوب‌شرق پس از غروب (قدر ۰٫۸) است. حلقه‌هایش تقریباً لبه‌به‌لبه دیده می‌شوند. مربع بزرگ پگاسوس کمی بالاتر از آن است و در حدود ساعت ۱۱ شب درست بالای سر قرار می‌گیرد.
اورانوس و نپتون
اورانوس (قدر ۵٫۶) در صورت فلکی گاو، حدود ۴ درجه از خوشۀ پروین فاصله دارد و با تلسکوپ نقطه‌ای کوچک اما غیرستاره‌ای دیده می‌شود.
نپتون (قدر ۷٫۸) در نزدیکی زحل قرار دارد و تنها به‌صورت نقطه‌ای آبی‌رنگ در تلسکوپ کوچک آشکار می‌شود.
